Câu hỏi trên thị trường chứng khoán

Câu hỏi trên thị trường chứng khoán

Nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán sẽ phải tìm câu trả lời cho một câu hỏi rất cơ bản liên quan đến tiền bạc của họ: Thực hiện “đầu tư” hay “đầu cơ” cổ phiếu trên thị trường chứng khoán.

Đầu tư và đầu cơ trên thị trường chứng khoán là hai hoạt động khác nhau nhưng thực tế đã cho thấy ranh giới phân định giữa hai hoạt động này không hề rõ ràng, cả trong việc lựa chọn và ra quyết định giải pháp thực hiện. Tuy nhiên, có một điều chắc chắn là khi một ai đó thực hiện việc mua cổ phiếu thì đương nhiên người đó sẽ thuộc về một trong hai nhóm trên thị trường: “Nhà đầu tư” hoặc “Nhà đầu cơ” chứng khoán.

Đầu tư chứng khoán: Đầu tư được hiểu là việc mua và nắm giữa có thời hạn nhất định một phần của công ty cổ phần thông qua việc mua cổ phiếu của công ty đó với niềm tin vào tiềm năng phát triển của công ty trong tương lai. Thời hạn nắm giữ cổ phiếu thường được xác định trước nhằm kỳ vọng mang lại lợi nhuận với mức rủi ro tương ứng.

Hoạt động đầu tư thường được thực hiện với phần lớn từ nguồn vốn tự có của các nhà đầu tư với các mục tiêu có tính chiến lược rất cụ thể và rõ ràng. Trước khi đầu tư, họ sẽ phải thực hiện việc tìm kiếm thông tin, nghiên cứu và phân tích kỹ lưỡng công ty trước khi thực hiện mua cổ phiếu với những tiêu chí cơ bản: Các giá trị hữu hình và vô hình của công ty, bộ máy lãnh đạo và quản lý, chiến lược hoạt động với tầm nhìn và mục tiêu rất cụ thể, sản phẩm dịch vụ, lợi nhuận và tiềm năng phát triển, vị thế của công ty trong lĩnh vực hoạt động; một yếu tố đặc biệt không được phép bỏ qua là những rủi ro gắn với doanh nghiệp trên cơ sở so sánh tương quan với khẩu vị rủi ro của nhà đầu tư. Nhà đầu tư cũng còn phải xem thị trường chứng khoán nhìn nhận và đánh giá công ty đó thế nào thông qua tình hình giao dịch cổ phiếu của công ty. Với những thông tin như vậy, nhà đầu tư có thể hiểu rõ về công ty và vị trí của nó trên thị trường để phục vụ cho việc ra quyết định.

Đầu tư đòi hỏi sự kiên nhẫn, nhiều khi là đặc biệt kiên nhẫn, vì mỗi khoản đầu tư đều cần phải có thời gian đủ để sinh lợi. Kiên nhẫn, như nhà kinh tế học Paul Samuelson nói:“Nhà đầu tư phải có sự kiên nhẫn, như chờ đợi một bức tường mới sơn cho đến khi nó thật khô, như ngồi quan sát một ngọn cỏ nhú mầm mỗi ngày. Còn nếu muốn nhanh thì hãy cầm tiền tới Las Vegas”. Hay kiên nhẫn đến mức cực điểm như Warren Buffett:“Mua cổ phiếu với giả định thị trường sẽ đóng cửa ngay ngày mai và 5 năm sau mới cửa trở lại”.

Như vậy, có thể thấy, nhà đầu tư thường không quan tâm nhiều đến những biến động giá cổ phiếu ngắn hạn vì họ thường nhắm tới các mục tiêu và lợi ích dài hạn. Với họ, những biến động giá nhất thời đó chỉ là cái chớp mắt của thị trường. Họ sẽ mua cổ phiếu khi giá giao dịch thấp hơn giá trị thực với kỳ vọng giá trị của cổ phiếu sẽ tăng lên trong tương lai, kéo theo sự gia tăng giá cổ phiếu khi công ty có sự phát triển tích cực.

Hoạt động đầu tư luôn đòi hỏi tính kỷ luật và nguyên tắc chặt chẽ trong việc lựa chọn đối tượng - sản phẩm đầu tư, thoái vốn đầu tư. Nhà đầu tư thường thực hiện đầu tư với tâm thế bảo thủ, rất thận trọng và chỉ chấp nhận rủi ro ở mức thấp. Kỳ vọng lợi nhuận thu về đủ hấp dẫn nhưng phải đảm bảo an toàn và có mức tăng trưởng ổn định. Vì vậy hoạt động không thể thiếu của đầu tư là quản lý rủi ro. Ngay cả các quỹ đầu tư mạo hiểm hay các nhà đầu tư thiên thần cũng chỉ chấp nhận rủi ro đầu tư có giới hạn nhất định mặc dù họ thường đầu tư vào các startup với các công nghệ hay dịch vụ mới được đánh giá là nhiều tiềm năng mà rủi ro lại chưa thể định lượng được.

Đầu cơ cổ phiếu thì sao? Nhà đầu cơ đơn giản là mua cổ phiếu, khi giá cổ phiếu tăng tới mức lãi thỏa mãn mục tiêu là dứt khoát bán chốt lời. Họ có triết lý riêng của mình: Đánh nhanh, thắng nhanh, quay vòng vốn nhanh nhất có thể. Thời gian họ bỏ tiền vào thị trường là ngắn hạn.

Hành động của nhà đầu cơ mang tính chiến thuật để dễ thích ứng với sự biến đổi khó lường và để nương theo những đợt sóng đủ mọi cấp độ trên thị trường. Từ “lướt sóng” đã thể hiện đầy đủ nhất hình ảnh của  nhà đầu cơ, họ thực sự là nghệ sĩ với sự kết hợp hoàn hảo giữa nghệ thuật và sức mạnh của tiền để không bị sóng nhấn chìm, nương chính những con sóng đó mà lướt đi và mang về những khoản lợi nhuận kếch xù. Họ mua cổ phiếu theo dự đoán về sự thay đổi của giá cổ phiếu, họ xuống tiền mau lẹ để chớp cơ hội, mua cổ phiếu theo các tín hiệu của biểu đồ kỹ thuật, theo tin đồn, theo phản ứng của tâm lý thị trường. Và họ cũng rút tiền ra rất nhanh khi thỏa mãn mức lợi nhuận tối đa trên thời gian tối thiểu.

Điều mà nhà đầu cơ kỳ vọng là sự biến động mạnh theo cả hai chiều hướng tăng lên và giảm xuống của giá cổ phiếu, nhiều khi bất chấp giá trị thực của cổ phiếu thế nào, kể cả khi giá trị của nó xuống dưới 0. Họ thường ra tay trước và trong những thời điểm mà cả thị trường đang băn khoăn đi tìm lý do của sự biến động giá cổ phiếu, đến khi mọi người vỡ lẽ thì nhà đầu cơ đã làm xong phần việc của mình để ngồi tính toán lợi nhuận. Với triết lý hành động đó, những nhà đầu cơ sừng sỏ hoàn toàn có có thể điều khiển và chi phối giá cổ phiếu, thậm chí cả một phần thị trường theo ý muốn của họ.

Khẩu vị rủi ro của nhà đầu cơ có sự chênh lệch rất lớn so với nhà đầu tư: Họ dám mạo hiểm, chấp nhận rủi ro cao để nhận được lợi nhuận cao hơn. Nhà đầu cơ thường dùng vốn vay, họ ít có tâm lý e dè khi ném tiền vào thị trường với sự mạo hiểm nhiều khi lên đến đỉnh điểm, sự liều lĩnh đôi khi vượt lên trên cả rủi ro. Cũng chính vì dùng đòn bẩy tài chính nên nhà đầu cơ rất cần quay vòng vốn nhanh để giảm áp lực nợ, lãi vay và rủi ro. Lý do ra quyết định mua bán của họ rất đơn giản: Cổ phiếu được giá là bán - sẽ lên giá là mua, như Jesse Livemore đã nói: “Khi thấy cổ phiếu sẽ tăng giá là tôi mua và khi tôi nghĩ nên bán cổ phiếu là bán. Đó là nguyên tắc đầu cơ đã giúp tôi có tiền. Vậy thôi.” 

Nhiều người từng có suy nghĩ hoạt động đầu cơ gắn liền với những hoạt động có tính phá bĩnh, làm loạn thị trường. Người thực hiện những hoạt động đó bị gọi là “kẻ đầu cơ” với những cái nhìn thiếu thiện cảm. Tuy nhiên, hoạt động đầu tư và đầu cơ cũng như nhà đầu tư và nhà đầu cơ không thể sống thiếu nhau, hoạt động của họ bù đắp và bổ sung cho nhau để đáp ứng tất cả các loại khẩu vị rủi ro trên thị trường.

Nếu như hoạt động đầu tư là nền tảng cho sự ra đời và tồn tại của thị trường thì hoạt động đầu cơ tạo nên sự sôi động và kịch tính, nhiều khi còn được đẩy lên đến tận cực điểm của đáy và đỉnh. Đó cũng là cơ hội để các “nhà” trải nghiệm đủ các cung bậc rất khác nhau của thị trường.

Thực tế cho thấy, sẽ không thể có câu trả lời rõ ràng cho câu hỏi: Nên đầu cơ hay đầu tư? Vì câu trả lời phải gắn với việc đánh giá và so sánh hoạt động nào tốt hơn về kết quả và an toàn về mặt rủi ro. Thực hiện đầu tư hay đầu cơ sẽ tùy thuộc vào quan điểm, mục tiêu, tiềm lực tài chính và khẩu vị rủi ro của mỗi người. Những người ưa thích đầu cơ có lẽ sẽ không đủ kiên nhẫn để thực hiện đầu tư, nhưng nhà đầu tư nếu thấy có cơ hội đầu cơ hấp dẫn thì chắc rằng họ cũng sẽ không dễ để nó trôi qua.