Vietstock - Startup công nghệ Việt Nam được định hình nhờ các nhân tài từ Oxford, Havard
Trần Tuấn Anh gia nhập đội ngũ doanh nhân tiên phong giúp định hình lại hình ảnh và vai trò của Việt Nam trong nền kinh tế toàn cầu hiện nay. Nhưng anh vẫn nhớ cách đây nhiều năm, anh là một sinh viên rất tệ trong lớp kinh tế dành cho kỹ sư sau khi rời Việt Nam để du học tại Oxford.
Trong một bài tập về đầu tư, Tuấn Anh đã chọn vàng và nhận về kết quả tệ thứ hai trong lớp. Nó khiến anh nhận ra rằng phần lớn thế giới không suy nghĩ giống Việt Nam, nơi nhiều người đổ tiền vào vàng trước khi thị trường chứng khoán và bất động sản hiện đại phát triển.
Anh ấy đã mang thế giới quan mở rộng đó trở về quê hương mình. Rất nhiều nhân tài công nghệ đang quay trở lại Việt Nam, không chỉ nhằm thúc đẩy chuỗi cung ứng điện tử để thách thức Trung Quốc mà còn nhằm thúc đẩy nền kinh tế kỹ thuật số đang phát triển nhanh chóng. Nhiều quốc gia mơ ước phát triển Thung lũng Silicon của riêng mình. Ở Việt Nam, khi nói về một trung tâm đổi mới như vậy, người ta thường bỏ qua một trong những lợi thế cạnh tranh, đó là những người đã học tập ở nước ngoài.
Việt Nam từ lâu đã gửi nhiều sinh viên ra nước ngoài hơn nhiều so với các nước láng giềng. Những sinh viên này đi khắp thế giới và học các kỹ năng, tích luỹ cho bản thân một mạng lưới vô giá khi trở về.
“Giáo dục của Anh Quốc đã truyền cho chúng tôi ý thức về mục đích trong công việc, hơn là chỉ kiếm tiền”, Tuấn Anh - CEO của Solano, một startup có mục tiêu là phổ biến việc sử dụng các tấm pin mặt trời.
Trải qua hơn hai thập kỷ gửi sinh viên đi tham gia các chương trình du học, Việt Nam đang tới hồi “thu hoạch”. Những thế hệ đầu tiên đã có thời gian tốt nghiệp và đi làm, thường là ở nước ngoài, và giờ đây họ mang kinh nghiệm đó về Việt Nam khi sự nghiệp đã chín muồi.
Tại Mỹ, Việt Nam nằm trong top 10 nguồn sinh viên quốc tế hàng đầu trong hơn một thập kỷ qua. Theo dữ liệu chính thức của Mỹ, vào năm 2022, Việt Nam xếp hạng thứ 5 về số lượng sinh viên theo học tại đây.
Chương trình nước ngoài phổ biến đến mức các trường đại học trải dài từ Phần Lan đến Hàn Quốc đều coi Việt Nam là quốc gia chiếm tỷ lệ lớn nhất về số lượng sinh viên. Tại Mỹ, Quốc hội đã phát động một học bổng, Quỹ Giáo dục Việt Nam (VEF (HN:VEF)), vào năm 2003 để thu hút sinh viên.
Tú Ngô, một nhà đầu tư và học giả VEF, cho biết quỹ này là một ví dụ điển hình về khoản đầu tư “trái ngọt”, khi các cựu sinh viên đã trưởng thành và khẳng định được vị thế của mình trong nền kinh tế Việt Nam. Các cựu sinh viên cùng thời với cô đã liên tục thành lập các startup như nhà cung cấp máy học Palexy và ứng dụng nhắn tin Zalo của “kỳ lân” công nghệ VNG (HOSE: VNZ).
Nói chung, những đại học như Harvard và Cambridge, đã đào tạo ra một lớp người Việt sau đó về nước để lãnh đạo mọi loại công ty công nghệ, bao gồm Tap Tap, Uber Việt Nam và startup logistics Abivin.
Ngày càng có nhiều sinh viên tốt nghiệp chọn về và định cư ở Việt Nam. Khi nền kinh tế này đạt tốc độ tăng trưởng hàng đầu thế giới, thu hút các công ty như LG và Alibaba, tình trạng chảy máu chất xám cũng đã giảm mạnh.
Nhưng ở một số khía cạnh, hiệu suất chưa theo kịp tiềm năng.
Các nhà cung cấp của Apple (NASDAQ:AAPL) cho biết họ không thể tìm đủ kỹ sư tại Việt Nam. Việt Nam cũng chưa tạo ra được một công ty khởi nghiệp nào như Gojek của Indonesia hay Shopee của Singapore, mà thực sự có thể đưa thương hiệu của mình ra thế giới.
Theo một nghiên cứu của Google (NASDAQ:GOOGL), Temasek và Bain trên 6 quốc gia lớn ở Đông Nam Á, Việt Nam được dự báo sẽ chứng kiến mức tăng trưởng lớn nhất khu vực cả về quy mô nền kinh tế internet vào năm 2025 cũng như các giao dịch đầu tư mạo hiểm từ năm 2025 đến năm 2030.
Tú Ngo nói với Nikkei: “Các nhà đầu tư thường nói rằng Việt Nam có rất nhiều tiềm năng, nhưng thách thức nằm ở việc tìm kiếm những người sáng lập và đối tác mà họ có thể tin tưởng và xây dựng những doanh nghiệp có tiêu chuẩn quản trị cao và liêm chính. Chúng tôi tin rằng thế hệ cầu nối này có thể đưa mọi thứ tiến lên phía trước, giúp định hình nhận thức mới về các doanh nghiệp tại Việt Nam”.
Kim Dung (Theo Nikkei Asia)
