Vietstock - Nikkei: Việt Nam đã sẵn sàng đón 'đại bàng' sản xuất từ nước ngoài?
Ba năm trước, Jack O'Sullivan đã đến Việt Nam để xây dựng xe điện cao cấp. Tuy nhiên, trong hành trình tìm kiếm phụ kiện cần thiết của ông, các nhà máy đều từ chối và cho rằng họ không có khả năng sản xuất những linh kiện phù hợp. Vì vậy, ông chọn một cách làm không chính thống để đẩy nhanh tiến trình.
Doanh nhân người Ireland này quyết định cử nhân viên của Modmo – nhà xuất khẩu xe đạp mà ông thành lập trong năm 2017 – sang làm việc cùng các nhà cung ứng tại Việt Nam. Ngày nay, khoảng 50% linh kiện của Modmo được sản xuất từ Việt Nam. Jack O'Sullivan cũng hy vọng tỷ lệ này sẽ tăng lên để có thể thay thế các linh kiện nhập khẩu với giá thành cao từ Trung Quốc và Đài Loan.
"Chúng tôi đang nỗ lực để thực hiện kế hoạch", ông O'Sullivan cho biết.
Và Việt Nam cũng vậy.
Việt Nam đang tận hưởng làn sóng chuyển dịch của các nhà sản xuất nước ngoài – một xu hướng đã xuất hiện sau năm 2007. Đó là khi các nhà máy dệt may và da giày bắt đầu rời khỏi Trung Quốc do chi phí ngày càng tăng cao.
Hiện nay, Việt Nam được kỳ vọng sẽ trở thành trung tâm sản xuất công nghệ cao khi áp lực của Mỹ lên Trung Quốc đang buộc các nhà sản xuất điều chỉnh lại chuỗi cung ứng của ngành mạng viễn thông, máy tính và điện thoại thông minh. Ngày nay, chỉ riêng Samsung đã đóng góp 1/4 kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam, trong khi Intel cũng đã chọn Việt Nam là địa điểm nhà máy lắp ráp chip lớn nhất của họ trên toàn thế giới.
Đối với các nhà sản xuất trên toàn cầu ở mọi lĩnh vực, lỗ hổng từ việc quá phụ thuộc vào Trung Quốc đã được phơi bày dưới ánh sáng của cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung, đại dịch Covid-19 cũng như sự gia tăng chi phí sản xuất. Với vị trí địa lý gần với Trung Quốc, lĩnh vực sản xuất tại Việt Nam lập tức hưởng lợi, khi tăng trưởng hàng năm của ngành đạt đỉnh điểm ở mức 21% vào tháng 2 vừa qua, trước khi đợt phong tỏa vì Covid-19 bắt đầu.
Với các khoản đầu tư từ tập đoàn điện tử khổng lồ LG của Hàn Quốc và nhà sản xuất băng dính Tesa của Đức, Việt Nam đang trên đà trở thành nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất thế giới trong năm 2020. Tuy nhiên, làn sóng dịch chuyển này cũng đã làm gia tăng áp lực đối với lực lượng lao động Việt Nam, các nhà cung cấp và quỹ đất cho các khu công nghiệp.
Tác động từ nhu cầu tìm nguồn cung ứng mới thể hiện rõ rệt tại đất nước 100 triệu dân này, từ các container vận chuyển đến các nhà máy hoạt động rầm rộ. Theo số liệu từ Savills, tỷ lệ lấp đầy tăng mạnh ở hầu hết các khu công nghiệp Việt Nam trong 2 năm qua, hiện đã đạt mức trung bình 74% trên toàn quốc. Tỷ lệ lấp đầy một số khu vực thậm chí còn cao hơn ở các thành phố lớn, điển hình như 99% ở Bình Dương và 94% ở Đồng Nai – cả hai thành phố đều nằm gần bên Tp.HCM (HM:HCM).
Trước đó, ông Nguyễn Thanh Bình, Giám đốc VCCI-HCM, nhấn mạnh: “Các đại bàng sản xuất đang đổ xô vào Việt Nam và chúng ta cần xây tổ để chào đón những đại bàng này”.
Phần lớn các khoản đầu tư mới đều tập trung vào lĩnh vực công nghệ, điển hình như sản xuất tai nghe Apple (NASDAQ:AAPL), màn hình tinh thể lỏng Sharp. Điều này cũng phù hợp với mục tiêu nâng cao chuỗi giá trị và tăng cường chuyển dịch sang việc làm đòi hỏi tay nghề cao tại đất nước hình chữ “S”. Tuy vậy, Việt Nam dường như đang thiếu bí quyết để tạo nên những sản phẩm tân tiến như xe đạp Modmo – vốn đi kèm với động cơ điện, màn hình cảm ứng, bluetooth và được bán với giá 2,400 USD.
Navigos Group – vốn sở hữu trang web tuyển dụng lớn nhất Việt Nam – cho biết 71% công ty công nghệ cho biết khan hiếm nhân tài là thách thức lớn nhất của họ. Thách thức này vượt xa chi phí lương, các vấn đề pháp lý và nhiều thách thức khác, theo kết quả khảo sát trong tháng 4/2020. Tương tự, tổ chức tuyển dụng nhấn mạnh đến những khó khăn trong việc tìm những người quản lý cấp trung ở nhiều ngành nghề khác nhau.
"Nguồn lao động có tay nghề cao ở Việt Nam hiện không đủ để đáp ứng nhu cầu", ông Thịnh Nguyễn, Giám đốc điều hành công ty tư vấn phần mềm Zien Solutions, cho biết.
Một thách thức khác đó là sự khan hiếm nhà cung ứng trong nước, từ đó buộc Việt Nam phải phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu từ Trung Quốc – vốn là nguồn cung hàng nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam.
Các nhà cung ứng hiện đang nỗ lực để đáp ứng nhu cầu từ các đối tác nước ngoài, áp dụng các chương trình đào tạo cũng như máy móc mới. Điều này dẫn đến tăng chi phí bất động sản.
Theo chuyên gia kinh tế trưởng Michael Kokalari của VinaCapital, các nhà máy và kho bãi của Việt Nam hiện nay vẫn chưa hoạt động hết công suất, đặc biệt đối với hoạt động sản xuất đồ điện tử và các mặt hàng có giá trị cao.
Báo cáo của VinaCapital nhấn mạnh rằng Việt Nam có đủ đất công nghiệp cho các công ty nước ngoài mở rộng quy mô đầu tư gấp đôi vào năm 2019. Tỷ trọng đóng góp của ngành sản xuất vào nền kinh tế Việt Nam hiện đang là 20%, thấp hơn nhiều so với mức 30% ở các “con hổ châu Á”, từ đó mở ra nhiều cơ hội tăng trưởng, trích từ báo cáo của VinaCapital.
Để theo kịp với tốc độ của các quốc gia được coi là "con hổ châu Á" trong quá khứ, Việt Nam hiện đang xây thêm nhiều khu công nghiệp, trong đó có ít nhất 17 khu công nghiệp sẽ được mở rộng trong thời gian tới. Đồng thời, tăng chất lượng đào tạo lao động.
Vũ Hạo (Theo Nikkei Asia)
