Triển vọng kinh tế Việt Nam tích cực nhưng cần kiểm soát chất lượng tín dụng

Vietstock - Triển vọng kinh tế Việt Nam tích cực nhưng cần kiểm soát chất lượng tín dụng

Các chuyên gia trong và ngoài nước đều đánh giá triển vọng tích cực của kinh tế Việt Nam, với xếp hạng tín nhiệm BB+ được duy trì ổn định. Song 3 thách thức lớn đặt ra là sự phụ thuộc vào Mỹ và Trung Quốc, hệ thống logistics, cùng tỷ lệ tín dụng trên GDP đã tăng lên 135%, gần gấp đôi mức trung bình quốc tế.

Tại sự kiện Fitch on Vietnam 2025 ngày 28/08, bức tranh kinh tế Việt Nam hiện ra với nhiều mảng màu. Một mặt là tăng trưởng vững chắc, FDI ổn định và tài chính công lành mạnh; mặt khác là những vấn đề đến từ cơ cấu thương mại tập trung, hạ tầng thiếu đồng bộ và tín dụng có dấu hiệu quá tải.

Bà Nguyễn Thúy Hạnh - Tổng Giám đốc Standard Chartered Việt Nam cho rằng việc Mỹ áp thuế 20% với hàng hóa từ Việt Nam tạo sức ép nhưng không đến mức bế tắc. Nhiều doanh nghiệp đã nhanh chóng đàm phán với đối tác để chia sẻ gánh nặng, nhờ đó mức tăng thực tế chỉ còn 2-10%.

“Các khách hàng của chúng tôi đàm phán lại với đối tác Mỹ, nên tác động thực tế không phải là 20%, có nơi chỉ khoảng 10% và thậm chí có trường hợp giảm xuống 2%”, bà Hạnh nói. Đây được xem là minh chứng cho khả năng thích ứng nhanh của doanh nghiệp Việt, vốn đã rèn luyện qua những cú sốc từ đại dịch đến biến động thương mại toàn cầu. Tuy nhiên, bà cũng nhấn mạnh vấn đề cốt lõi lại nằm ở sự phụ thuộc kép: xuất khẩu chủ yếu sang Mỹ trong khi gần một nửa nguyên liệu vẫn phải nhập từ Trung Quốc. Dù nỗ lực đa dạng hóa thị trường đã được triển khai suốt 3 năm qua, kết quả vẫn còn hạn chế.

Theo chuyên gia, mô hình tăng trưởng dựa vào FDI và xuất khẩu sẽ còn duy trì, song cần đồng thời thúc đẩy đầu tư nội địa và tiêu dùng trong nước để giảm bớt tác động từ bên ngoài. Logistics cũng là điểm khiến chi phí sản xuất cao hơn so với nhiều quốc gia trong khu vực. Do đó, đầu tư hạ tầng và khuyến khích khu vực tư nhân giữ vai trò dẫn dắt được coi là chìa khóa nâng cao sức cạnh tranh.

Chia sẻ cùng quan điểm, ông Trần Phương - Phó Tổng Giám đốc BIDV cho biết hiện nay Việt Nam vẫn nhập hơn 47% nguyên liệu từ Trung Quốc. Ông lưu ý nếu trong nước không sớm phát triển các trung tâm chế biến và ngành công nghiệp hỗ trợ thì chi phí sản xuất sẽ tiếp tục tăng cao. Để giảm sự lệ thuộc này, Việt Nam cần đồng thời thúc đẩy công nghiệp hỗ trợ, xây dựng năng lực sản xuất nội địa và mở rộng tiêu dùng trong nước nhằm tạo động lực tăng trưởng bền vững hơn.

Ông Phương đánh giá cao nỗ lực cải cách thể chế, đặc biệt là việc cắt giảm 30% thủ tục, 30% chi phí tuân thủ và loại bỏ 30% quy định chồng chéo. Đây là động lực quan trọng giúp khu vực tư nhân phát huy vai trò. Tuy nhiên, cải cách thể chế cần đi đôi với cải cách tài chính.

Trong bối cảnh tín dụng tăng nhanh, ông cho rằng việc kiểm soát chất lượng cho vay là bắt buộc. Nếu tín dụng vượt quá 12% một năm mà không bổ sung vốn, ngân hàng sẽ gặp khó để duy trì an toàn vốn. 

"Tín dụng cần phải được kiểm soát, không thể quay lại mức tăng trưởng nóng 18% như 8 năm trước. Điều quan trọng là phải bảo đảm chất lượng cho vay, bởi nếu để tỷ lệ bao phủ nợ xấu dưới 100% thì sẽ tiềm ẩn rủi ro cho hệ thống", chuyên gia nhấn mạnh và khẳng định rằng việc giám sát nội bộ, quản trị rủi ro chặt chẽ và tận dụng dữ liệu từ Trung tâm thông tin tín dụng quốc gia (CIC) là yếu tố sống còn để duy trì an toàn ngân hàng và ổn định hệ thống

Fitch dự báo tăng trưởng GDP cả năm dưới 6%

Từ góc nhìn quốc tế, ông George Xu, Giám đốc Fitch Ratings khu vực châu Á - Thái Bình Dương, cho biết Việt Nam tiếp tục được giữ xếp hạng tín nhiệm BB+ với triển vọng ổn định, nhờ khả năng tăng trưởng trung hạn vượt trội so với nhiều quốc gia cùng nhóm. Nửa đầu 2025, GDP tăng 7.5%, cao hơn mức 7.1% của năm trước, nhờ xuất khẩu và giải ngân đầu tư công bứt phá.

FDI cũng là điểm sáng với 13 tỷ USD giải ngân trong 7 tháng đầu năm và 10 tỷ USD đăng ký mới, chủ yếu vào sản xuất chế biến và bất động sản. Tuy nhiên, Fitch dự báo tốc độ tăng trưởng sẽ chậm lại trong nửa cuối năm, khi Mỹ áp mức thuế 20% từ ngày 07/08. Kịch bản này khiến dự báo GDP cả năm có thể dưới 6%.

Ông Xu đánh giá tài chính công vẫn là lợi thế và dự báo thâm hụt ngân sách 2025 quanh mức 3.5% GDP, chỉ cao hơn đôi chút so với trung bình nhóm BB. Trong khi nợ công dự kiến đạt 34% GDP vào cuối 2026, thấp hơn nhiều so với mốc 50% phổ biến ở các nền kinh tế cùng hạng. Nhờ đó, dư địa tài khóa của Việt Nam được coi là vững vàng.

Ở chiều ngược lại, ông lưu ý về dự trữ ngoại hối, chỉ đủ khoảng 2.2 tháng nhập khẩu, thấp hơn chuẩn khuyến nghị. Tổ chức xếp hạng cũng nhấn mạnh Việt Nam cần cải thiện tính minh bạch số liệu ngoại hối và cán cân thanh toán để củng cố niềm tin của nhà đầu tư.

Một rủi ro lớn khác là tín dụng. Chính sách tiền tệ vẫn dựa nhiều vào cơ chế “quota tín dụng” - đặt chỉ tiêu tăng trưởng cho vay hằng năm - thay vì để thị trường điều tiết. Cách làm này duy trì được sự kiểm soát ngắn hạn nhưng hạn chế hiệu quả quản lý vĩ mô dài hạn. Đáng chú ý, tỷ lệ tín dụng trên GDP đã lên tới 135% cuối 2024, cao gần gấp đôi mức trung bình quốc tế.

“Tỷ lệ tín dụng trên GDP của Việt Nam hiện đã ở mức 135%, và đây là rủi ro đối với ổn định tài chính vĩ mô”, ông Xu nói và cho rằng nếu xu hướng này kéo dài sẽ ảnh hưởng đến lộ trình tiến tới hạng đầu tư (investment grade). Fitch cũng lưu ý, mục tiêu tăng trưởng 8.3-8.5% mà Chính phủ đặt ra sẽ tạo thêm áp lực cho hệ thống ngân hàng.

Theo Fitch, triển vọng nâng hạng của Việt Nam phụ thuộc vào việc củng cố khung chính sách, duy trì tăng trưởng cao mà không làm mất cân đối, đồng thời xử lý triệt để rủi ro đòn bẩy trong hệ thống ngân hàng. Nếu cải cách được thực thi đồng bộ, Việt Nam có thể tiến gần hơn tới “investment grade” trong trung hạn.

Một chủ đề khác được thảo luận là kế hoạch xây dựng trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam. Các diễn giả đánh giá đây là mục tiêu dài hạn, có thể mất 5 đến 10 năm hoặc lâu hơn, đòi hỏi cải cách mạnh về khung pháp lý, minh bạch thông tin và mở cửa thị trường vốn. Dù thách thức, kế hoạch này sẽ là động lực thúc đẩy cải cách sâu rộng.

Khảo sát tại hội thảo cho thấy phần lớn nhà đầu tư quốc tế tin rằng Việt Nam cần ít nhất 5 năm nữa để có thể vươn tới “investment grade”, phản ánh sự thận trọng về tiến độ cải cách.

Việt Nam đang đứng trước ngã rẽ quan trọng: duy trì tăng trưởng nhanh nhờ FDI và xuất khẩu, bên cạnh việc phải giảm phụ thuộc thương mại và kiểm soát tín dụng. Các chuyên gia đồng tình rằng giải pháp không nằm ở biện pháp ngắn hạn, mà ở chiến lược dài hơi với 3 trụ cột gồm: cải cách thể chế, đầu tư hạ tầng và phát huy vai trò khu vực tư nhân. Đây sẽ là nền móng để Việt Nam vừa duy trì tốc độ tăng trưởng, vừa nâng cao vị thế trên bản đồ tín nhiệm quốc tế.

Tử Kính