Chính phủ họp với các tập đoàn bất động sản, công ty chứng khoán lớn
Investing.com - Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu (EU) đã tránh được kịch bản tồi tệ nhất: một cuộc chiến thương mại toàn diện giữa các đồng minh, có thể khiến giá cả tăng vọt và kìm hãm tăng trưởng của hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Thỏa thuận khung mang lại cảm giác nhẹ nhõm cho cả hai bên – tuy nhiên, không nhiều người thực sự hoan nghênh nội dung của nó.
Thỏa thuận mới áp mức thuế 15% đối với hầu hết hàng hóa châu Âu xuất khẩu sang Mỹ – cao hơn mức 10% mà ông Trump áp từ ngày 2/4 và vượt xa mức thuế trung bình khoảng 1,2% trước thời kỳ ông nắm quyền. Dù vậy, con số này vẫn thấp hơn nhiều so với những mức thuế khổng lồ mà ông Trump từng đe dọa nếu hai bên không đạt được thỏa thuận.
Vào cuối tháng 5, khả năng đạt được một thỏa thuận với Mỹ dường như là điều bất khả thi. Bất mãn trước tiến độ đàm phán với khối 27 thành viên EU, ông Trump ngày 24/5 tuyên bố trên mạng xã hội Truth Social rằng Mỹ sẽ chấm dứt đàm phán. “Các cuộc thảo luận với họ chẳng đi đến đâu cả!”, ông viết. Sau đó cùng ngày, tại Phòng Bầu Dục, ông khẳng định không còn tìm kiếm thỏa thuận nào nữa và sẽ áp thuế 50%.
Tuyên bố này khiến giới đàm phán EU choáng váng và buộc lãnh đạo châu Âu phải hành động khẩn cấp. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã gọi cho ông Trump cam kết EU sẽ hành động "nhanh chóng và dứt khoát", qua đó khiến ông dịu lại và tiếp tục đàm phán.
Tuy nhiên, dù là đối tác thương mại hàng đầu của Mỹ, việc đạt được thỏa thuận với EU vẫn là một hành trình kéo dài nhiều tháng. Hai bên bất đồng gay gắt về thuế thép và nhôm, nguy cơ áp thuế dược phẩm và việc nâng sàn thuế cho hầu hết hàng hóa lên mức 15%.
Trước hạn chót ban đầu là ngày 9/7, các bên vẫn chưa thống nhất được phương án cuối cùng. Do đó, Mỹ đã lùi ngày áp thuế sang 1/8. Trong chuyến thăm Scotland cuối tháng 7, ông Trump đã gặp bà von der Leyen và thống nhất một khung thỏa thuận – tuy thiếu chi tiết, nhưng vẫn giúp hai bên “hạ nhiệt” căng thẳng.
Tránh được cuộc chiến là điều quan trọng nhất
Thỏa thuận giúp hai nền kinh tế lớn nhất thế giới tránh được một cuộc chiến thương mại có thể gây thiệt hại nghiêm trọng. Mỹ từng dọa áp thuế 50% vào hàng hóa châu Âu, còn EU đe dọa đánh thuế trả đũa vào các ngành mũi nhọn của Mỹ.
Dù vậy, hai bên có vẻ chỉ nhẹ nhõm vì “thoát nạn” chứ không thực sự ăn mừng thỏa thuận.
“Chúng ta đã làm được”, ông Trump nói khi tuyên bố thỏa thuận với bà von der Leyen. “Mọi việc sẽ ổn cả thôi”.
Bà von der Leyen thì nói: “Chúng tôi đã tìm được điểm cân bằng mong muốn: vừa tái cân bằng, vừa duy trì thương mại hai chiều, nghĩa là giữ được việc làm và sự thịnh vượng ở cả hai bờ Đại Tây Dương.”
Thị trường tài chính phản ứng tích cực: chỉ số Dow Jones tương lai tăng 150 điểm (0,3%), S&P 500 tăng 0,3% và Nasdaq tăng 0,4%.
Jörn Fleck, Giám đốc cấp cao tại Trung tâm châu Âu thuộc Hội đồng Đại Tây Dương, nhận định rằng hai bên “có vẻ đã tránh được một cuộc chiến thương mại tự hủy hoại trong mối quan hệ thương mại và đầu tư lớn nhất thế giới”.
Nhiều chi tiết vẫn chưa rõ ràng
Theo thỏa thuận, châu Âu sẽ tăng đầu tư vào Mỹ thêm 600 tỷ USD và cam kết mua 750 tỷ USD năng lượng Mỹ. Một số mặt hàng như máy bay và linh kiện, chip, thuốc generic, hóa chất và nông sản sẽ được miễn thuế.
Tuy nhiên, chuyên gia kinh tế Maury Obstfeld từ Viện Peterson cho rằng phần lớn cam kết đầu tư này đã tồn tại từ trước. Ngoài ra, thỏa thuận không giải quyết các rào cản phi thuế quan của EU như thuế kỹ thuật số hay thuế giá trị gia tăng – những điều chính quyền Trump từng chỉ trích gay gắt.
“Có nhiều điểm khiến tôi cảm thấy khó hiểu trong thỏa thuận này”, ông nói.
Một số ngành hưởng lợi rõ ràng từ cơ chế miễn thuế. “Chính sách thuế 0-đổi-0 sẽ tạo thêm việc làm, nâng cao an ninh kinh tế và là nền tảng cho vai trò dẫn dắt của Mỹ trong ngành sản xuất và an toàn hàng không”, đại diện Airlines for America nhận định.
Tuy nhiên, mức thuế 15% vẫn áp dụng với phần lớn hàng hóa châu Âu, nghĩa là người tiêu dùng Mỹ và các nhà nhập khẩu phải chấp nhận giá cao hơn.
“Người Mỹ sẽ phải trả nhiều tiền hơn cho hàng hóa châu Âu – đó là thực tế”, theo chuyên gia kinh tế Joe Brusuelas từ RSM. “Thỏa thuận này không thúc đẩy thương mại, nó đơn giản chỉ là một loại thuế.”
Ngành ô tô Mỹ tiếp tục bị ảnh hưởng tiêu cực. Mức thuế 15% với ô tô châu Âu vẫn thấp hơn thuế 25% mà các hãng Mỹ phải trả nếu nhập xe từ Mexico – điều từng khiến Detroit phản đối mạnh mẽ thỏa thuận tương tự Mỹ - Nhật.
Mặc dù bà von der Leyen cho biết dược phẩm là một phần của thỏa thuận ban đầu, nhưng cũng thừa nhận ông Trump vẫn có thể áp thuế cao hơn với thuốc nhập khẩu, làm suy yếu cam kết.
Dù còn nhiều điểm chưa rõ, các nhà đàm phán vẫn thở phào vì ít nhất đã tránh được cuộc đối đầu leo thang, đặc biệt trong lĩnh vực dịch vụ.
“Chúng ta đã tránh được cuộc trả đũa qua lại giữa Washington và Brussels – điều lẽ ra sẽ lan sang cả khu vực dịch vụ, vốn quan trọng hơn nhiều”, ông Brusuelas nói.
Tuy nhiên, thách thức thực sự vẫn còn phía trước: làm rõ và thực hiện chi tiết thỏa thuận.