Ông Nguyễn Bá Diệp (MoMo): Cần một ’bà đỡ’ để Fintech phát triển

Vietstock - Ông Nguyễn Bá Diệp (MoMo): Cần một ’bà đỡ’ để Fintech phát triển

Để lĩnh vực Fintech (công nghệ tài chính) phát triển cần có nhiều thay đổi, từ việc giảm thiểu số lượng đầu mối cơ quan quản lý khi làm việc, chia sẻ dữ liệu cởi mở hơn, phát triển ngân hàng số, pháp lý tinh gọn để đẩy nhanh tiến độ thực hiện, cho đến triển khai mô hình IPO cho công ty công nghệ giúp huy động vốn từ xã hội.

Đó là chia sẻ của ông Nguyễn Bá Diệp - Đồng sáng lập, Phó Chủ tịch Tập đoàn Tài chính Công nghệ MoMo tại diễn đàn kinh tế tư nhân Việt Nam 2025 ngày 15/09, phần đối thoại chuyên đề "Khoa học công nghệ & Đổi mới sáng tạo - Sức bật để vươn mình".

Mở đầu phần tham luận của mình, ông Diệp nhấn mạnh rằng, trong lĩnh vực Fintech, trình độ của Việt Nam hoàn toàn ngang ngửa với thế giới, thậm chí thuộc top hàng đầu, vượt cả Mỹ và châu Âu.

Mục đích chính của Fintech là sử dụng công nghệ để giúp người dân, đặc biệt là những người yếu thế có thể tiếp cận dịch vụ tài chính một cách bình đẳng - những mô hình mà ngân hàng hiện nay chưa vươn tới được.

Theo thống kê, Việt Nam có 55 triệu người trong độ tuổi lao động và khoảng 5 triệu tiểu thương. Tuy nhiên, chỉ khoảng 30% trong số này có thể tiếp cận khoản vay chính thức từ ngân hàng. Nguyên nhân là do họ không chứng minh được nguồn thu nhập chính thức, cũng không có tài sản để thế chấp. Vì vậy, việc tiếp cận vốn rất khó khăn.  

Lúc này, Fintech có thể tận dụng các dữ liệu thu thập được để xây dựng mô hình “khả tín”, giúp ngân hàng tiếp cận nhóm khách hàng này, đặc biệt là giúp các tiểu thương chuyển đổi số toàn bộ hệ thống và tiếp cận dịch vụ tài chính.

Hiện nay, Việt Nam có 4 doanh nghiệp đạt mức “unicorn”, và tất cả đều liên quan đến Fintech. Thực tế Fintech có nhiều mảng, tóm tắt với 4 lĩnh vực phổ biến nhất, gồm thanh toán hoặc ngân hàng số; tiếp cận khoản vay hoặc quản lý tài sản; bảo hiểm, tuân thủ; blockchain và dữ liệu.

Để Fintech phát triển trong thời gian tới, lãnh đạo MoMo đưa ra một số đề xuất đáng chú ý.

Cụ thể, cần có một “bà đỡ” cho Fintech. Hiện nay, một công ty Fintech có thể chịu sự quản lý của 5 bộ, rất phức tạp. Nếu có một đầu mối duy nhất để doanh nghiệp làm việc trực tiếp về số hóa và các lĩnh vực liên quan, mọi thứ sẽ nhẹ nhàng hơn, giúp tập trung vào chuyên môn thay vì tốn thời gian làm báo cáo và xin phép ở nhiều nơi.

Kinh nghiệm từ Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản, Mỹ cho thấy, việc có một cơ quan đầu mối là chìa khóa quan trọng để hỗ trợ khoa học, công nghệ và Fintech phát triển.

Bên cạnh đó, kinh tế số và Fintech rất cần dữ liệu. Nhà nước đã khởi động, nhưng cần có hành lang cởi mở hơn cho Open data và Open API, để cho phép chia sẻ dữ liệu giữa Fintech, ngân hàng, công ty bảo hiểm, doanh nghiệp và đặc biệt là sử dụng dữ liệu phi truyền thống.

Ví dụ, trong tuyển dụng nhân sự, thay vì phải đi điều tra, doanh nghiệp có thể dựa vào dữ liệu mở để đánh giá điểm “khả tín” của ứng viên. Một số nguồn dữ liệu tham khảo như bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội (thời gian và mức đóng), dữ liệu y tế (sức khỏe), dữ liệu thương mại điện tử (thói quen tiêu dùng). Càng có nhiều dữ liệu sẽ càng dễ xác định xu hướng và mức độ khả tín của khách hàng.

Hay trong lĩnh vực ngân hàng, mức lãi suất cho doanh nghiệp hoặc cá nhân được đưa ra không phân biệt từng đối tượng. Nhưng nếu phân loại rõ ràng khách hàng an toàn và ít an toàn hơn, lãi suất có thể cá nhân hóa.

Một điểm nữa là Fintech ở Việt Nam hiện mới dừng ở mức cơ bản, chủ yếu phục vụ thanh toán. Trong khi cả xã hội đã số hóa thanh toán, Fintech trong tương lai có thể phối hợp với ngân hàng để xây dựng ngân hàng số, chỉ cần cung cấp dịch vụ cơ bản như gửi tiền và cho vay quy mô nhỏ.

Theo ông Diệp, sự kết hợp giữa sức mạnh tiếp cận khách hàng của Fintech và nguồn vốn, khả năng kiểm soát rủi ro của ngân hàng sẽ giúp người thu nhập thấp, người yếu thế tiếp cận gần hơn với dịch vụ ngân hàng.

Về pháp lý, vừa qua Sandbox được nhắc đến rất nhiều, nhưng thực tế lại đi theo hướng từ Nghị định đến Thông tư rồi mới triển khai, do đó mất rất nhiều thời gian. Vì vậy, cần có một quy định đơn giản, chỉ một bộ quản lý, để cấp phép nhanh cho thử nghiệm và hoàn thiện.

"Trong bối cảnh công nghệ thay đổi nhanh, nếu làm Sandbox mất 3 năm và xin giấy phép thêm 1 năm thì công nghệ đó có thể đã lỗi thời" - ông Diệp nhấn mạnh.

Cuối cùng là về nguồn vốn, với bản chất là công ty công nghệ, Fintech phải được đầu tư rất lớn ở giai đoạn đầu để tìm thị trường và phát triển sản phẩm. Tuy nhiên, hiện nay các quy định yêu cầu doanh nghiệp phải có lãi, xóa bỏ toàn bộ lỗ lũy kế trước khi huy động vốn. Vì vậy, Nhà nước nên sớm triển khai mô hình IPO cho công ty công nghệ, giúp huy động vốn từ xã hội để phát triển lâu dài.

Huy Khải