Nhìn từ bê bối AntEx: khi giấc mơ tiền ảo chạm giới hạn thật

Vietstock - Nhìn từ bê bối AntEx: khi giấc mơ tiền ảo chạm giới hạn thật

Sau những bê bối, mất mát về tài sản liên quan đến dự án tiền số AntEx và nhiều dự án tương tự, nhà đầu tư cần sớm khai báo, mở tài khoản và giao dịch trên các sàn tài sản mã hóa được pháp luật công nhận, thay vì tham gia các mô hình gọi vốn “chui” và bị coi là bất hợp pháp.

Vì sao hàng vạn nhà đầu tư dễ dàng “dính” bẫy?

Trong làn sóng bùng nổ của thị trường tiền số trên toàn thế giới, ông Nguyễn Hoà Bình (Shark Bình), Chủ tịch HĐQT Tập đoàn NextTech và cộng sự ra mắt dự án tiền số AntEx vào năm 2021.

Với lời giới thiệu là “hệ sinh thái tài chính phi tập trung toàn diện” và sự xuất hiện của ông Nguyễn Hoà Bình (Shark Bình) - một cá nhân có tầm ảnh hưởng trong giới đầu tư, dự án nhanh chóng thu hút 30.000 nhà đầu tư mua 33,2 tỉ token chỉ trong ba tháng. Điều này giúp đội ngũ sáng lập thu về 4,5 triệu đô la Mỹ - tương ứng khoảng 117 tỉ đồng, số tiền này được thể hiện qua con số 4,5 triệu USDT trong ví tổng của dự án.

Huy động tiền từ nhà đầu tư, nhưng thay vì phát triển dự án như lộ trình đề ra, ông Bình và các cổ đông NextTech rút tiền từ ví tổng của dự án - vốn là tiền từ 30.000 ví của các nhà đầu tư, với giá trị khoảng 117 tỉ đồng. Số tiền này được chuyển vào ví điện tử của một số cá nhân trong dự án, rồi bán quy đổi ra đồng Việt Nam để chia nhau. Một phần tiền còn được chuyển vào các công ty trong hệ sinh thái của NextTech để sử dụng không đúng mục đích với số tiền của các nhà đầu tư, theo Cơ quan Cảnh sát điều tra (Công an thành phố Hà Nội).

Trước bê bối AntEx, hàng loạt vụ lừa đảo đầu tư tiền số, với số tiền bị chiếm đoàn lên tới hàng nghìn tỉ đồng/vụ đã được cơ quan chức năng phát hiện thời gian qua, như: Wingstep, Game Naga Kingdom, WorldMall.app, PaynetCoin, Toptrade1…

Với số ít dự án như Pi Network, thì niềm tin từ nhà đầu tư cũng giảm dần sau hơn 6 năm, do nhóm phát triển liên tục trì hoãn chuyển hệ thống/nền tảng sang giai đoạn hoàn thiện, cho phép người dùng thực hiện các giao dịch có giá trị thực tế và kết nối với một hệ sinh thái rộng lớn bên ngoài.

Từ góc nhìn chuyên gia, Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc điều hành Công ty luật ANVI, cho biết tài sản số và quyền tài sản nói chung là tài sản vô hình. Hiện pháp luật dân sự và pháp luật về bảo đảm đã xác định rõ tài sản vô hình là một loại tài sản. Tuy nhiên, sản phẩm tiền số không được coi là "tiền" tại Việt Nam, cũng không thể được xem như giấy tờ có giá.

Về hạ tầng giao dịch, ngoài hai Sở giao dịch chứng khoán và một Sở giao dịch hàng hoá hợp pháp tại Việt Nam, tất cả các sàn giao dịch tiền số, ngoại hối và chứng khoán khác tại Việt Nam đều bất hợp pháp.

Thậm chí, NHNN từng nhiều lần cảnh báo việc sở hữu, mua bán, sử dụng các loại tiền số tương tự như một loại tài sản sẽ tiềm ẩn rất nhiều rủi ro cho nhà đầu tư và không được pháp luật bảo vệ.

“Loại tiền này và nhiều đồng tiền mã hóa khác có một điểm chung, đó là không tạo ra vật chất hay giá trị trực tiếp, mà chỉ là một phương thức để các bên thực hiện mua bán, trao đổi với nhau”, ông Đức nói.

Rủi ro đã được cảnh báo, nhưng không ít nhà đầu tư vẫn “dính” bẫy, sau khi theo dõi những phiên livestream, video khoe thu nhập và câu chuyện làm giàu nhanh, theo ông Trần Huyền Dinh, Chủ nhiệm Uỷ ban ứng dụng Fintech, Hiệp hội Blockchain và tài sản số Việt Nam (VBA).

Thực tế, tại dự án AntEx, ông Nguyễn Hoà Bình không chỉ giữ vai trò nhà đầu tư chiến lược, mà thường xuyên quảng cáo cho dự án. Năm 2020, ông Bình từng chia sẻ dòng trạng thái hào hứng về sự kiện token dự án lên sàn và hứa “sẽ đầu tư với tầm nhìn dài hạn và thực chất”.

Bên cạnh sự ảnh hưởng từ người nổi tiếng, ông Dinh cho biết không ít nhà đầu tư “dính” bẫy do bị kẻ xấu dẫn dắt vào mô hình đầu tư theo cơ cấu đa cấp, với ma trận 3x12. Mô hình này được ngụy trang bằng thông điệp “cho đi để nhận lại”, hướng tới khai thác tâm lý sợ bỏ lỡ cơ hội (FOMO) và lòng tham của nhà đầu tư.

Khi người dùng nạp đồng tiền số quy đổi từ tiền thật vào tài khoản, kẻ xấu sẽ tiếp tục khuyến nghị người dùng quy đổi sang token MTC nội bộ không có giá trị, phục vụ chiêu trò thổi giá lên rồi sau đó xả hàng (pump-dump) và chi trả thưởng.

Một thủ thuật khác cũng được kẻ xấu áp dụng là lợi dụng hình ảnh các ví Web3 uy tín như Safepal, Metamask qua DApp giả, nhằm tạo cảm giác an toàn giả tạo cho người dùng phổ thông.

Tự bảo vệ bản thân trên môi trường số

Từ các vụ án lừa đảo trong lĩnh vực tài sản mã hoá xảy ra thời gian qua, ông Trần Huyền Dinh khuyến cáo nhà đầu tư cần liên tục cập nhật kiến thức, cẩn trọng với những dự án hứa hẹn lãi suất cao hoặc thiếu thông tin rõ ràng, và chỉ nên tham gia khi hiểu rõ cơ chế hoạt động hoặc có sự kiểm chứng từ các đơn vị uy tín.

Một số dấu hiệu lừa đảo được ông chi ra, gồm: lãi suất lớn hơn 15%/năm; có rất ít thông tin trên mạng xã hội, phương tiện truyền thông chính thống và uy tín; đưa ra cơ hội “kiếm lời” ở những lĩnh vực, sản phẩm mà nhà đầu tư chưa từng tiếp xúc hoặc rất ít kiến thức về nó như Meme coin, Defi, Layer 1, Layer 2; được giới thiệu bởi một nhóm người, cá nhân mới quen/có liên quan đến MLM-Đa cấp/KOLs trên mạng xã hội; có những dấu hiệu “đáng ngờ” về bảo mật dựa trên các công cụ hoặc quy trình T.E.S.T.S

“Các hình thức lừa đảo trong thị trường tài sản mã hoá ngày càng tinh vi, nhiều dự án núp bóng dưới dạng đầu tư, quỹ sinh lời hay nền tảng DeFi hấp dẫn. Tôi tin rằng Luật Công nghiệp Công nghệ số và Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP sẽ giúp thị trường được quản lý chặt chẽ và minh bạch hơn, góp phần bảo vệ nhà đầu tư và giảm thiểu các rủi ro lừa đảo”, ông Dinh nói với KTSG Online.

Còn Luật sư Trương Thanh Đức đánh giá nhận thức xã hội về các loại tài sản số, tài sản mã hóa chưa cao. Bên cạnh đó, còn tồn tại những thách thức về bảo vệ dữ liệu cá nhân, phòng chống rửa tiền, ngăn chặn gian lận và lừa đảo trong công tác xây dựng pháp luật.

Nhưng với việc hàng loạt chính sách được ban hành và có hiệu lực, như: Luật Công nghiệp công nghệ số; Nghị quyết số 222 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển các trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam; Nghị quyết 05/2025 của Chính phủ về triển khai thí điểm thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam… thì tài sản mã hoá sẽ được thẩm định, đánh giá và quản lý chặt chẽ, tương tự thị trường chứng khoán.

Như vậy, mức độ an toàn sẽ cao hơn, giúp nhà đầu tư yên tâm hơn và rủi ro chỉ còn đến từ biến động thị trường và các hoạt động đầu tư, chứ không còn xuất phát từ sự mơ hồ của các tài sản “ảo” trôi nổi như trước. Hơn nữa, việc khai báo, mở tài khoản chính thức và thực hiện giao dịch hợp pháp trên một sàn tài sản mã hóa duy nhất, với nhà đầu tư, là yêu cầu bắt buộc, thay vì giao dịch “trôi nổi” như trước.

“Nhà đầu tư sẽ không còn tự do mua bán hàng trăm, hàng nghìn loại tiền mã hóa trôi nổi, đặc biệt từ nước ngoài. Qua đó, hạn chế tác động đến giao dịch ngoại hối và dòng tiền ra vào đất nước, vốn là những yếu tố vốn khó kiểm soát và dễ gây bất ổn kinh tế”, ông Đức nhấn mạnh.

Vân Phong