Đợt chào bán coin đầu tiên (ICOs), phiên bản tiền điện tử của việc chào bán cổ phiếu lần đầu (IPOs) đã nhanh chóng trở nên phổ biến cho những công ty khởi nghiệp về công nghệ blockchain và tiền điện tử để gọi vốn. Tuy nhiên, như chúng tôi đã viết trước đây, mọi người vẫn khá lo ngại về phương pháp gọi vốn này chủ yếu do vẫn chưa có quy định rõ ràng giữa các cơ quan quản lý toàn cầu, và có quá nhiều hoạt động gian lận vẫn đang bị che giấu qua việc gọi vốn bằng ICOs.
Tất nhiên, điều đó không có nghĩa là tất cả các ICOs đều phi pháp. Theo dữ liệu của CoinDesk, ước tính khoảng 6,3 tỷ USD đã được huy động qua ICOs trong Q1/2018, tương đương 118% tổng số vốn huy động trong năm 2017.
Mặc dù những lần gọi vốn này có thể khá thành công, nhưng những thay đổi về quy định trong tiền điện tử cho thấy có một số nơi ICOs là hoàn toàn phi pháp, một số nơi khác chính phủ có thể quản lý cả việc gọi vốn và các nhóm khởi xướng hoạt động này, một số chính phủ chỉ yêu cầu ít hoặc thậm chí không có giấy tờ nào. Tuy nhiên khi chính phủ quan tâm đến rào cản pháp lý hơn, như Uỷ ban chứng khoán Mỹ (SEC) gần đây, chúng ta thấy tỷ lệ ICO thất bại cao hơn.
Ví dụ: Telegram, công ty về dịch vụ nhắn tin đa nền tảng tại Luân Đôn gần đây đã huỷ việc bán ICO khoảng 1,7 tỷ USD với đồng GRAM do SEC giám sát khá chặt chẽ gần đây. Tuy nhiên, mặc dù việc ICO đã bị huỷ, nhà đầu tư mua token trong đợt bán sớm vẫn đang giao dịch có lãi.
Tuy nhiên, nếu môi trường pháp lý hiện tại đang làm nhụt chí những dự án ICOs có giá trị thực sự, liệu điều này có làm hoạt động này biến mất không?
Từ trước đến nay, đầu tư vào các doanh nghiệp khởi nghiệp đều là khoản đầu tư mạo hiểm. Một số đã rất thành công, tuy nhiên phần nhiều thì thất bại. Liệu có phải ICOs năm 2018 sẽ toàn là thất bại không?
Năm nay chúng tôi thấy khá nhiều ICOs không thành công, mặc dù phần lớn chủ yếu do nhà đầu tư không muốn mua và/hoặc nhà đầu tư biết rõ dự án này lừa đảo hoàn toàn. Một trong những câu chuyện đáng chú ý được nhắc đến vào cuối năm 2017 liên quan đến Maksim Zaslavskiy. Ông bị buộc tội vi phạm các điều khoản chống gian lận của Mỹ và các hoạt động đăng ký chứng khoán trong bang. Zaslavskiy và hai công ty của ông đang bán chứng khoán không đăng ký và một số đồng token điện tử mà không hề tồn tại.
Việc thiếu rõ ràng và minh bạch trong pháp lý hơn giám sát thực tế dường như là nguyên nhân chính khiến hoạt động ICO hoạt động hiệu quả. Gần đây, một số quan chức của SEC đang làm việc trong Ban thực thi tiết lộ rằng cơ quan này đang tiến hành “nhiều” cuộc điều tra trong lĩnh vực này.
Một trường hợp cụ thể, , SEC v. Jones, Cheryl đã miêu tả về một số hiểu nhầm xung quanh nhiều dự án ICO. Bà gọi đây là “người tham gia” trong việc bán chứng khoán chưa đăng ký:
“Theo SEC, anh trai của Jones đã tạo ra một quỹ hỗ trợ mà chào bán các chứng khoán chưa đăng k. Năm 2007, Jones trở thành một trong những nhà đầu tư đầu tiên trong quỹ. Tuy nhiên sau khi đầu tư với anh trai,mặc dù Jones không nắm giữ vai trò chính thức nào trong quỹ, bà vẫn bị SEC khẳng định trách nhiệm với tư cách là “người tham gia” bán chứng khoán chưa đăng ký và không tuân thủ với việc miễn trừ do bà đã tham gia khá nhiệt tình trong việc lôi kéo thêm các khoản đầu tư vào quỹ. SEC buộc tội bà đã vi phạm Mục 5 của Luật chứng khoán, và tìm cách huỷ bỏ các lợi ích của cô và đưa ra hình phạt dân sự. Trường hợp này đáng để nghiên cứu vì nó vẫn đang chờ xử lý”.
Nếu không có nền tảng pháp lý cụ thể, có vẻ khó khăn để đưa ra cáo buộc. Zoe Adamovicz, CEO và đồng sáng lập của Neufund cho biết các nhà đầu tư vào ICO có thể không hoàn toàn hiểu được quy định nào được áp dụng, và vì thế vô tình đã làm điều gì đó trái luật mà không biết. Nếu không có những hướng dẫn rõ ràng và cụ thể, những người tạo ra đồng tiền này sẽ không có động lực để đưa ra cơ hội và nhà đầu tư sẽ e ngại hơn là bị thu hút.
“Cá nhân tôi tin rằng chỉ khi có sự rõ ràng và minh bạch về pháp lý đối với hệ sinh thái blockchain, chúng ta mới có thể làm nó thực sự hấp dẫn đối với nhà đầu tư, gồm các quỹ đầu tư mạo hiểm truyền thông, các nhà đầu tư tổ chức và nhà đầu tư thiên thần”.
Còn thiếu những quy định pháp lý về mặt Kỹ thuật
Pavel Roytberg đồng sáng lập một start-up chăm sóc sức khỏe ứng dụng công nghệ blockchain Doctor Smart cho rằng khung pháp lý kỹ thuật hiện tại vẫn chưa đầy đủ. Nếu không có một khung pháp lý kỹ thuật minh bạch - thứ mà chưa có bất kỳ hệ thống luật pháp Quốc gia hay Quốc tế nào cung cấp, khó có thể nói chúng ta đã có quy định thích hợp cho tiền điện tử. Hiện tại, Roytbert nhấn mạnh các quốc gia đang theo 02 xu thế, hoặc cấm toàn bộ hoạt động của tiền điện tử và chờ đợi xem có quốc gia nào có thể đưa ra quy định hợp lý không, hoặc sử dụng những quy định sẵn có mặc dù chưa hoàn toàn định nghĩa được trọn vẹn về loại tài sản tiền điện tử. Trong cả 02 xu thế kể trên, chưa có một khung pháp lý nào tỏ ra ưu việt và phù hợp.
Tại những quốc gia còn lại, họ đang đồng thời để cho hoạt động phát hành ICO tự do cùng với điều chỉnh chính sách song song.
“Nếu lấy ví dụ về ngành công nghệ sinh học mà Doctor Smart đang phát triển, Roytberg cho rằng phương án đầu tiên sẽ tốt hơn. Nếu có những quy định pháp chế cụ thể dành cho start-up và nhà đầu tư, sẽ có một hành lang nhất định hạn chế những dự án lừa đảo không khả thi, tăng tín nhiệm và hứng thú từ nhà đầu tư với những dự án ICO được triển khai”.
Heinrich Zetlmayer - Đối tác tại Quỹ đầu tư và phát triển công nghệ blockchain Blockchain Valley Venture cho rằng quy định về tiền điện tử với thị trường chính cũng như thị trường thứ cấp đang thiếu tính đồng nhất trên toàn thế giới. Theo Zetlmayer, khi các khoản đầu tư cá nhân được kiểm soát dưới những hạn chế nhất định, thị trường nên được cho phép tự do phát hành tiền điện tử & token.
Đối với quy định trên thị trường thứ cấp, Zetlmayer tin rằng điều này cần được hài hoà với một tiêu chuẩn thực tế. Theo quan điểm của ông, về nguyên tắc, điều cần thiết là yêu cầu các sàn giao dịch phải có mức độ bảo mật, các điều kiện, các chính sách chống gian lận và phòng chống rửa tiền.
“Những dự án mã nguồn mở đã cố gắng gọi vốn có thể sẽ chào đón điều đó, nhưng chúng tôi không muốn để mặc thị trường còn đang rất sơ khai như này. Việc tăng vốn cho các dự án mã nguồn mở là một vấn đề lớn vì nó cho phép truy cập vào các cơ sở hạ tầng máy tính lớn trong tương lai như Ethereum, với chi phí thấp nhất có thể. Đó là một lợi ích cộng đồng mà cần được nuôi dưỡng, chứ không phải bị tiêu diệt.
Thực tế là ICO của Telegram đã gọi vốn được gần 2 tỷ USD trước khi nó bị đóng lại cho thấy nhà đầu tư vẫn rất quan tâm đối với những ICO phù hợp. Đã đến lúc các nhà quản lý cần bắt kịp xu hướng này bằng cách đưa ra những chỉ dẫn rõ ràng về những gì hợp pháp cho hoạt động ICO.