Nhu cầu cao hơn và mùa lái xe mùa hè ở Mỹ bắt đầu đóng vai trò quan trọng trong việc đẩy giá dầu lên cao hơn. Dầu WTI đã vượt qua mốc 70 đô la/thùng vào đầu ngày thứ Tư, trong khi dầu Brent lên tới 72 đô la/thùng.
Một bên khác ủng hộ cho đà tăng của giá dầu là Iran, hay nói đúng hơn là do thị trường tiếp tục không ghi nhận nguồn cung từ nước này.
Khi Tổng thống Joseph Biden nhậm chức, chính quyền của ông được kỳ vọng sẽ nhanh chóng quay trở lại thỏa thuận hạt nhân JCPOA và chấm dứt các lệnh trừng phạt ngăn cản hầu hết các quốc gia mua dầu của Iran. Nửa đầu năm 2021 đã trôi qua, và các cuộc đàm phán giữa Mỹ và Iran vẫn đang tiến hành vô cùng chậm chạp và không có dấu hiệu rõ ràng về kết quả.
Do đó, các nhà giao dịch sẽ cần câu trả lời cho những câu hỏi quan trọng sau:
1. Khi nào cuộc đàm phán hạt nhân giữa Mỹ và Iran sẽ kết thúc?
2. Liệu các biện pháp trừng phạt có được dỡ bỏ hay không? Và nếu có thì khi nào?
3. Những nước nào có thể mua dầu của Iran?
4. Iran có thể sản xuất và xuất khẩu bao nhiêu dầu?
5. Cuộc bầu cử Tổng thống sắp tới của Iran sẽ tác động như thế nào đến chính sách dầu mỏ của nước này?
Tình trạng xuất khẩu và dự trữ dầu của Iran
Việc các cuộc đàm phán về JCPOA giữa Mỹ và Iran không có tiến triển đang gây ra các vấn đề về logistics đối với ngành dầu mỏ của Iran. Iran đã bí mật tăng lượng dầu xuất khẩu. Theo TankerTrackers.com, Iran đã xuất khẩu 1.63 triệu thùng/ngày vào tháng 3 năm 2021, cao hơn 600,000 thùng/ngày so với chỉ 5 tháng trước đó.
Khi các cuộc đàm phán giữa Mỹ và Iran bắt đầu, Iran bắt đầu cắt giảm xuất khẩu của mình, có lẽ với hy vọng lượng dầu đó sẽ được đưa ra thị trường một cách hợp pháp. Iran dự kiến rằng các cuộc đàm phán sẽ kết thúc vào tháng Năm. Cũng vì sự kỳ vọng này, Iran chỉ xuất khẩu 900,000 thùng/ngày trong tháng Năm.
Tuy nhiên, vẫn không có thỏa thuận nào đạt được. Hiện Iran đang có quá nhiều dầu mỏ và khí ngưng tụ tồn kho nhưng lại không có nơi nào để xuất đi.
Theo TankerTrackers.com, Iran hiện đang tích trữ nhiều dầu thô trên đất liền hơn và thậm chí cắt giảm sản lượng từ các mỏ ngoài khơi. Ngoài ra, gần như toàn bộ đội tàu chở dầu của Công ty Tàu chở dầu Quốc gia Iran (NITC) đang trữ 70 triệu thùng khí ngưng tụ gần cảng Asaluyeh. Thông thường, những tàu chở dầu này sẽ vận chuyển dầu sang Trung Quốc.
Khi các cuộc đàm phán kéo dài, câu hỏi đặt ra cho Iran là liệu nước này có nên xuất khẩu dầu nhiều hơn với lợi nhuận đem lại ít hơn hay không. Ngoài ra, Iran có thể cố gắng tìm thêm tàu và tiếp tục mở rộng kho chứa trên biển của mình. Động thái tăng xuất khẩu dầu từ Iran trong tháng 6 có thể báo hiệu cho các thương nhân rằng nước này không lạc quan về việc sớm giải quyết các vấn đề với Hoa Kỳ.
Tầm quan trọng của thời điểm
Theo một tuyên bố từ Farokh Alikhani, phó phụ trách sản xuất của Công ty Dầu mỏ Quốc gia Iran, Iran có thể tăng sản lượng dầu của mình lên 3.3 triệu thùng/ngày trong vòng một tháng và sau đó lên 4 triệu thùng/ngày trong vòng hai tháng sau đó. Một số nhà phân tích nghi ngờ Iran khó có thể thành công với kế hoạch đầy tham vọng này. Những khách hàng tiềm năng của Iran hiện không có kế hoạch mua hàng ngay lập tức. Các nhà phân tích khác tin rằng Iran có thể nhanh chóng quay trở lại thị trường, tăng sản lượng lên con số mục tiêu trong vòng 1-2 tháng.
Khách hàng tiềm năng của Iran là ai?
Khách hàng chính của Iran trong khoảng thời gian bị trừng phạt là Trung Quốc. Nếu Iran xuất khẩu dầu nhiều hiện tại với giá thấp hơn thị trường, khả năng Trung Quốc sẽ tiếp tục mua vào. Nhật Bản đã chỉ ra rằng nước này không thể tiếp tục mua dầu của Iran sau ít nhất ba tháng kể từ thời điểm các lệnh trừng phạt chính thức được dỡ bỏ.
Vào tháng 5, hai nhà máy lọc dầu của Ấn Độ xác nhận rằng họ đang đánh giá các cách để đưa dầu Iran trở lại danh sách mua dầu thô của họ. Cả hai nhà máy đều có xu hướng mua dầu của Iran khi thích hợp, nhưng họ chỉ nói rằng có thể là trong năm nay và không tiết lộ bất kỳ khung thời gian dự kiến nào. Ấn Độ đã từng là khách hàng mua dầu lớn của Iran trước các lệnh trừng phạt, và gần đây căng thẳng đã xuất hiện với một số nhà cung cấp của Ấn Độ, đặc biệt là Ả Rập Xê-út.
Hàn Quốc cũng là khách hàng mua khí ngưng tụ lớn của Iran trước các lệnh trừng phạt. Hàn Quốc sẽ là ưu tiên hàng đầu của Iran trong việc chuyển bớt nguồn cung khí ngưng tụ dư thừa (từ kho dự trữ) càng sớm càng tốt.
Các cuộc bầu cử sắp tới và hàm ý
Cuộc bầu cử tổng thống sắp tới của Iran không có khả năng thay đổi tiến trình đàm phán của Iran với Mỹ, vì chính sách này do Lãnh đạo tối cao đặt ra và có thể sẽ vẫn nhất quán. Lãnh đạo tối cao không phải là một chức vụ được bầu chọn.
Đầu tư dài hạn
Bộ trưởng Dầu mỏ Iran Bijan Zangeneh cho biết rằng ông có kế hoạch nghỉ hưu sau cuộc bầu cử tổng thống. Sau khi ký kết JCPOA và chấm dứt các lệnh trừng phạt dầu mỏ quốc tế vào năm 2015, Zangeneh đã nhiệt liệt ủng hộ việc cho phép các công ty nước ngoài tiếp cận dầu mỏ của Iran với một loại hợp đồng mới, hợp đồng này được thiết kế để các công ty nước ngoài nhận được nhiều doanh thu hơn nếu đầu tư trong dài hạn.
Ông đã đấu tranh với chính phủ, lập luận rằng các thỏa thuận này sẽ lôi kéo các công ty nước ngoài vào Iran và cung cấp cho ngành công nghiệp dầu mỏ của nước này vốn đầu tư và kiến thức cần thiết, nhưng những nỗ lực này vô ích.
Bất kể cuộc bầu cử diễn ra như thế nào, người thay thế ông chưa chắc sẽ sẵn sàng chống lại xu hướng bảo hộ của chính phủ. Điều này có nghĩa là sẽ có ít công ty sẵn sàng bỏ ra các khoản đầu tư lớn vào dầu khí của Iran. Có lẽ chỉ có các công ty nhà nước của Trung Quốc và Nga mới quan tâm đến việc chấp nhận khoản đầu tư mạo hiểm này.