Tỷ phú đứng sau nhà máy bán dẫn 12 tỷ USD ở Arizona là ai?

Vietstock - Tỷ phú đứng sau nhà máy bán dẫn 12 tỷ USD ở Arizona là ai?

Công ty sản xuất chất bán dẫn Đài Loan (TSMC) đã “tạo sóng” tại Mỹ vào thứ Sáu tuần trước khi công bố kế hoạch xây dựng nhà máy mới trị giá 12 tỷ USD ở Arizona, nơi sẽ tạo ra 1,600 việc làm trong lĩnh vực công nghệ cao và sản xuất hơn 20,000 tấm bán dẫn mỗi tháng.

Ít được biết đến hơn là vị cựu chủ tịch của nó, tỷ phú Morris Chang, người đã dẫn dắt TSMC từ chỗ chỉ là một tổ chức nghiên cứu của Chính phủ đến công ty Đài Loan đầu tiên được niêm yết trên thị trường chứng khoán New York. Nhà tiên phong (88 tuổi) trong lĩnh vực bán dẫn này - những con chip của công ty ông có thể được tìm thấy trong hầu hết sản phẩm, từ iPhone đến máy bay chiến đấu - có giá trị tài sản ròng khoảng 1.3 tỷ USD, với phần lớn trong đó là cổ phần của ông tại TSMC.

Động thái này đánh dấu chiến thắng cho chính quyền của Tổng thống Donald Trump, vốn luôn lo ngại về sự phụ thuộc của chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu vào châu Á. “Thông báo của TSMC được đưa ra vào thời điểm bước ngoặt quan trọng, khi Trung Quốc đang cạnh tranh để thống trị công nghệ tiên tiến và kiểm soát các ngành công nghiệp trọng yếu. Cơ sở của TSMC ở Arizona sẽ làm tăng sự độc lập kinh tế, sự an toàn và khả năng cạnh tranh của Mỹ, đồng thời củng cố sự dẫn đầu của chúng ta trong sản xuất công nghệ cao”, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Mỹ Mike Pompeo phát biểu.

“TSMC hoan nghênh sự tiếp tục hợp tác mạnh mẽ với chính quyền Mỹ và tiểu bang Arizona trong dự án này. Môi trường đầu tư mạnh mẽ ở Mỹ và lực lượng lao động tài năng làm cho khoản đầu tư này cũng như những lần khác trong tương lai vào Mỹ trở nên hấp dẫn đối với TSMC”, TSMC cho biết. Công ty này hiện đã vận hành một nhà máy ở Camas, Washington, và các trung tâm thiết kế ở Austin và San Jose.

Việc xây dựng cơ sở này dự kiến bắt đầu vào năm 2021 với mục tiêu sản xuất chip vào năm 2024. Nhà máy đúc ở Arizona sẽ đưa TSMC đến gần hơn với các khách hàng ở Mỹ, trong đó có Apple (NASDAQ:AAPL), Qualcomm và Nvidia.

Chang, người có quốc tịch Mỹ, cũng khởi đầu sự nghiệp trong nền kinh tế lớn nhất thế giới. Sinh ra tại Trung Quốc đại lục, Chang chuyển đến Hồng Kông trong cuộc nội chiến Trung Quốc, trước khi đến Viện công nghệ Massachusetts để lấy bằng cử nhân và thạc sĩ về kỹ sư cơ khí. Sau đó, ông dành 1/4 thế kỷ làm việc tại Texas Instruments, trở thành phó chủ tịch nhóm chịu trách nhiệm kinh doanh chất bán dẫn trên toàn thế giới. Texas Instrument cũng cho ông đến Đại học Stanford để lấy bằng tiến sĩ về kỹ thuật điện.

Năm 1985, Chang quyết định trở về Đài Loan để lãnh đạo Viện nghiên cứu công nghệ công nghiệp của Chính phủ. “Lúc đó, tôi nghĩ Đài Loan đặt ra thách thức mới đối với tôi", ông nói với Forbes năm 2012, và TSMC ra đời từ viện này vào năm 1987, với Chang là chủ tịch sáng lập kiêm CEO (HN:CEO).

Quanh khoảng thời gian đó, Chang nảy ra ý tưởng cung cấp dịch vụ nhà máy cho các công ty sẵn sàng thuê ngoài (outsource) việc sản xuất chất bán dẫn, thay vì mỗi công ty tự sản xuất. Chi phí sản xuất nhiều loại chip khác nhau có thể rất cao, ngay cả với những công ty công nghệ lớn, tạo ra rào cản lớn cho các doanh nhân khởi nghiệp muốn bước vào lĩnh vực này. Ý tưởng của ông cuối cùng đã đưa Đài Loan nổi lên như một trung tâm sản xuất chất bán dẫn và TSMC trở thành nhà sản xuất chất bán dẫn hợp đồng lớn nhất thế giới. Vẫn đặt trụ sở tại Đài Loan, công ty này hiện sản xuất hơn 12 triệu tấm bán dẫn mỗi năm cho khoảng 500 khách hàng và sử dụng hơn 51,000 nhân công.

Chang đã dẫn dắt TSMC đến lần IPO trên thị trường chứng khoán Đài Loan vào năm 1994, rồi giúp công ty này được niêm yết trên thị trường chứng khoán New York vào 3 năm sau đó. Ban đầu, ông rời vị trí CEO vào năm 2005 – chỉ giữ vị trí chủ tịch - nhưng trở lại vào năm 2009 để dẫn dắt công ty sau hậu quả của cuộc khủng hoảng tài chính. Dưới sự lãnh đạo của ông, doanh số TSMC đã tăng từ 9.3 tỷ USD (năm 2009) lên 20 tỷ USD vào năm 2013, thời điểm ông lần nữa bàn giao lại vị trí CEO.

TSMC tiếp tục phát triển dưới sự giám sát của Chang với tư cách là chủ tịch. Giá cổ phiếu tăng của công ty này đã giúp ông lọt vào danh sách 50 người giàu nhất Đài Loan năm 2017, với giá trị tài sản ròng 930 triệu USD. Tài sản của ông sau đó vượt mốc 10 chữ số và ông chính thức gia nhập danh sách Tỷ phú thế giới của Forbes năm 2018. Ông nghỉ hưu ở TSMC cùng năm đó. “30 năm qua, quãng thời gian tôi thành lập và cống hiến hết mình cho TSMC, là giai đoạn cực kỳ thú vị và hạnh phúc trong cuộc đời tôi. Bây giờ, tôi muốn dành những năm còn lại cho bản thân và gia đình”, Chang tâm sự sau đó.

TSMC hiện có hơn 35 tỷ USD doanh thu hàng năm và hơn 250 tỷ USD vốn hóa thị trường. Chang được vinh danh trong danh sách 100 “bộ não” doanh nghiệp còn sống vĩ đại nhất của Forbes năm 2017. “Những giá trị của tôi là: Chính trực, tận tụy, đổi mới và sự tin tưởng từ khách hàng. Chính trực nghĩa là trung thực và sẵn sàng thực hiện lời hứa, ngay cả với chi phí cao. Tận tụy nghĩa là cống hiến và trung thành với nhiệm vụ hoặc tổ chức. Đổi mới nghĩa là thay đổi. Sự tin tưởng từ khách hàng tất nhiên là phải kiếm được, và tôi cố gắng có được nó bằng sự chính trực và cam kết”, Chang nói với Forbes.

Nhã Thanh (Theo Forbes)