Người Mỹ “đặt cược” lớn chưa từng có vào chứng khoán
Investing.com - Trong chiến dịch tranh cử mùa hè năm ngoái, Tổng thống Donald Trump cam kết sẽ cắt giảm một nửa chi phí điện và năng lượng trong vòng 12–18 tháng nếu tái đắc cử. Nhưng sau hơn một năm tại nhiệm, giá điện lại leo thang nhanh hơn kỳ vọng.
Theo số liệu Cục Thống kê Lao động Mỹ, tính đến cuối tháng 7, giá điện tăng 5,5% so với cùng kỳ – cao gấp đôi tốc độ lạm phát chung. Ở nhiều bang, mức tăng còn sốc hơn: Maine (+26%), New Jersey (+25%), Wyoming và Utah (+15%), Illinois (+14%). Ngược lại, chỉ vài bang như Bắc Carolina, Rhode Island, Idaho, Hawaii và Nevada ghi nhận giá điện giảm.
Hóa đơn điện leo thang đang tạo áp lực nặng nề lên người dân. Khoảng một phần sáu hộ gia đình Mỹ bị chậm thanh toán hóa đơn năng lượng, với tổng số nợ lên đến 24 tỷ USD. Nhiều người buộc phải chia nhỏ khoản thanh toán, dẫn đến căng thẳng tài chính thường trực.
Chính quyền Trump cho rằng “di sản” từ nhiệm kỳ trước của ông Joe Biden đã đẩy giá năng lượng lên hơn 30% trong bốn năm vì các quy định “ngột ngạt”. Nhà Trắng khẳng định đã bắt đầu dỡ bỏ chính sách cũ để “giải phóng năng lượng Mỹ” và giảm chi phí.
Tuy vậy, giới phân tích chỉ ra nguyên nhân tăng giá là sự kết hợp của nhiều yếu tố.
Nhu cầu điện tăng đột biến do sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI), xe điện và các trung tâm dữ liệu khổng lồ. Năng lượng tiêu thụ tại trung tâm dữ liệu Mỹ đã gấp ba lần trong thập kỷ qua và có thể tiếp tục tăng gấp đôi hoặc gấp ba đến năm 2028. Trong khi đó, mỗi truy vấn AI có thể tiêu thụ gấp 10 lần điện so với một tìm kiếm Google thông thường.
Nguồn cung điện cũng đối mặt nhiều sức ép. Giá khí đốt tự nhiên – nguồn tạo ra 40% điện của Mỹ – tăng 37% so với năm ngoái và dự kiến tiếp tục đi lên. Hệ thống lưới điện cũ kỹ, nhiều nơi từ thập niên 1960, buộc phải đầu tư nâng cấp, chi phí này bị chuyển sang người dùng. Biến đổi khí hậu và thiên tai, như cháy rừng tại California, cũng khiến doanh nghiệp điện lực phải chi hàng tỷ USD cho an toàn, làm đội thêm chi phí.
Về chính sách, chính quyền Trump chọn cách giữ một số nhà máy nhiệt điện than cũ hoạt động để tránh thiếu hụt nguồn cung. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cảnh báo biện pháp này chỉ làm hóa đơn điện tăng thêm. Đồng thời, Nhà Trắng cũng hạn chế ưu đãi thuế cho các dự án năng lượng tái tạo, thậm chí dừng một số dự án điện gió ngoài khơi. Quyết định này bị chỉ trích có thể gây rủi ro cho an ninh năng lượng khu vực New England – vốn đang có mức giá điện cao nhất cả nước.
Trong khi đó, số liệu EIA cho thấy các bang kết hợp cả gió và nhiên liệu hóa thạch như Texas, Iowa lại có giá điện rẻ hơn mức trung bình. Giới chuyên gia nhấn mạnh năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện gió, vẫn đóng vai trò quan trọng trong mục tiêu giảm chi phí lâu dài.
EIA dự báo giá điện bán lẻ cho hộ gia đình Mỹ sẽ tiếp tục tăng 4% trong năm nay và 6% trong năm sau. Điều này đồng nghĩa người dân sẽ phải dành nhiều hơn trong thu nhập chỉ để thắp sáng và duy trì sinh hoạt hằng ngày.
“Rất đơn giản: bật đèn sẽ tiêu tốn nhiều hơn trong thu nhập của bạn,” Joe Brusuelas, kinh tế trưởng tại RSM, cảnh báo. Ông cho rằng giải pháp cho nút thắt lạm phát là mở rộng nguồn cung, thay vì hạn chế như hiện nay.