Chỉ số PMI sản xuất của Trung Quốc giảm 6 tháng liên tiếp
Investing.com - Tiêu dùng tại Trung Quốc đang đối mặt với sự trì trệ kéo dài trong bối cảnh bất ổn về thu nhập tương lai, thay đổi trong hành vi người tiêu dùng và thiếu mạng lưới an sinh xã hội đầy đủ. Bốn tháng liên tiếp giá tiêu dùng giảm, niềm tin tiêu dùng ở mức thấp kỷ lục, và thị trường bất động sản vẫn chưa phục hồi là những dấu hiệu rõ rệt của sự suy yếu này.
Theo Jeremy Stevens, chuyên gia kinh tế châu Á tại Standard Bank, thu nhập khả dụng của người dân Trung Quốc đã giảm một nửa tốc độ tăng trưởng kể từ sau đại dịch 2020, hiện chỉ tăng trung bình khoảng 5% mỗi năm. Chỉ ba ngành — khai khoáng, tiện ích và dịch vụ CNTT — có mức tăng lương cao hơn tăng trưởng GDP từ năm 2020 đến nay.
Khảo sát doanh nghiệp tháng 5 cho thấy thị trường lao động tiếp tục thu hẹp, đặc biệt là khu vực sản xuất bị ảnh hưởng bởi thuế quan từ Mỹ. Tỷ lệ thất nghiệp chính thức ở thành thị dao động quanh 5%, trong khi tỷ lệ thất nghiệp trong nhóm 16–24 tuổi (không đi học) vẫn ở mức cao 15,8%.
Tâm lý tiết kiệm vẫn lấn át tiêu dùng: có tới 64% hộ gia đình cho biết họ ưu tiên tiết kiệm thay vì chi tiêu hay đầu tư (quý III/2024), theo khảo sát của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC). Tỷ lệ này chỉ giảm nhẹ xuống 61,4% trong quý IV/2024. Trong nhóm có kế hoạch tăng chi tiêu, các lĩnh vực được ưu tiên là giáo dục, y tế và du lịch.
Văn hóa tiết kiệm của người dân, cộng với chi phí y tế, giáo dục và hưu trí cao (do bảo hiểm xã hội hạn chế), tiếp tục khiến chi tiêu hộ gia đình suy yếu. Ngoài ra, sự lao dốc của thị trường bất động sản – nơi tập trung phần lớn tài sản hộ gia đình – cũng tác động tiêu cực đến hành vi tiêu dùng.
Luo Zhiheng, chuyên gia tại Chứng khoán Yuekai, đề xuất tăng mạnh chi trả lương hưu thông qua phân bổ tài sản nhà nước cho Bộ Tài chính, đồng thời mở rộng kỳ nghỉ lễ và phát hành phiếu tiêu dùng cho khu vực dịch vụ nhằm kích cầu.
Dù chính phủ Trung Quốc gần đây đưa ra nhiều biện pháp hỗ trợ việc làm và cải thiện phúc lợi xã hội, họ vẫn tránh các chương trình chuyển tiền mặt đại trà như ở Mỹ hay Hồng Kông hậu đại dịch.
Các chuyên gia cảnh báo rằng bán lẻ Trung Quốc sẽ hồi phục chậm do tâm lý người tiêu dùng vẫn chưa được khơi thông. Dự báo của Reuters cho thấy tăng trưởng doanh số bán lẻ tháng 5 chỉ đạt 4,9% so với cùng kỳ, giảm nhẹ so với mức 5,1% của tháng 4.
Ngoài ra, xu hướng người dân chuyển khỏi các thành phố lớn cũng góp phần làm giảm giá tiêu dùng. Báo cáo từ Bain & Company và Worldpanel cho thấy Thượng Hải mất 72.000 dân thường trú, Bắc Kinh mất 26.000 người trong năm 2023. Ngược lại, các thành phố cấp thấp hơn (cấp 3 và 4) ghi nhận mức tăng mạnh cả về lượng và giá trị tiêu thụ các mặt hàng thiết yếu, bù đắp phần nào sự sụt giảm ở thành phố lớn.
Tuy nhiên, áp lực giảm giá vẫn hiện hữu: tổng sản lượng hàng tiêu dùng tăng 4,4% trong năm 2023, nhưng giá bán bình quân giảm 3,4%. Ngay cả thị trường hoa – một chỉ báo tiêu dùng nhỏ – cũng chứng kiến giá bán giảm do người dân tại các thành phố nhỏ tăng nhu cầu nhưng vẫn ưu tiên hàng giá rẻ.
Chênh lệch thu nhập giữa nông thôn và đô thị vẫn rất lớn. Năm ngoái, thu nhập khả dụng bình quân đầu người tại thành thị là 54.188 nhân dân tệ (~7.553 USD), chưa bằng 1/8 so với Mỹ. Dù tỷ lệ tiêu dùng trên thu nhập ở khu vực nông thôn đã vượt mức trước đại dịch, quy mô tiêu dùng vẫn hạn chế do mức thu nhập thấp.
Theo Stevens, 20% dân số có thu nhập cao nhất chiếm 50% tổng thu nhập và tiêu dùng, cùng 60% tổng tiết kiệm cả nước. Do đó, các chính sách hỗ trợ nhóm thu nhập thấp nếu không đi kèm cải cách tiền lương sẽ khó tạo đột phá. Bên cạnh đó, các thay đổi chính sách theo định hướng “thịnh vượng chung” cũng tạo ra sự bất ổn về thể chế, khiến người tiêu dùng càng dè dặt hơn.