Tỷ giá USD/VND tăng kỷ lục, đâu là nguyên nhân chính?
Investing.com - Ngày 25/8, Tổng thống Mỹ Donald Trump bất ngờ thông báo bãi nhiệm Thống đốc Cục Dự trữ Liên bang (Fed) Lisa Cook với hiệu lực ngay lập tức. Ông viện dẫn đơn kiến nghị gửi Bộ Tư pháp liên quan cáo buộc “gian lận thế chấp” nhằm vào bà Cook. Đây là lần đầu tiên một tổng thống Mỹ trực tiếp sa thải thống đốc Fed – động thái làm dấy lên căng thẳng mới giữa Nhà Trắng và ngân hàng trung ương.
Bà Cook, một trong bảy thành viên Hội đồng Thống đốc Fed, bác bỏ cáo buộc, khẳng định tổng thống không có thẩm quyền cách chức và tuyên bố sẽ khởi kiện. Vụ việc nhiều khả năng sẽ đưa Tòa án Tối cao vào thế phải xác định lại khái niệm “lý do chính đáng” – cơ sở pháp lý duy nhất để tổng thống có thể sa thải thành viên Fed theo luật năm 1913.
Thực tế, tháng 5 vừa qua Tòa án Tối cao từng ra phán quyết mở đường cho tổng thống bãi nhiệm quan chức cơ quan độc lập nếu có “lý do chính đáng”, song Fed lại được mô tả là “thực thể bán tư nhân” với cơ chế đặc thù. Điều này khiến giới học giả lo ngại: nếu chỉ cần một cáo buộc chưa kiểm chứng cũng đủ để sa thải, thì quy định bảo vệ sự độc lập của Fed sẽ mất ý nghĩa.
Trong khi đó, các nhà quan sát nhận định bước đi này là phép thử nhằm thăm dò thái độ của Tòa án Tối cao. Nếu được chấp thuận, ông Trump có thể tiếp tục nhắm đến mục tiêu lớn hơn: thay đổi cán cân quyền lực trong Fed và thậm chí là sa thải Chủ tịch Jerome Powell – người từng nhiều lần bất đồng với ông về chính sách lãi suất.
Hiện Hội đồng Thống đốc gồm 7 người, trong đó có 3 người do cựu Tổng thống Joe Biden bổ nhiệm, 4 người còn lại có 2 do chính ông Trump lựa chọn. Nếu bổ sung thêm một đồng minh thay thế bà Cook, Nhà Trắng sẽ có điều kiện thuận lợi hơn để gây ảnh hưởng lên định hướng chính sách tiền tệ. Biên bản họp tháng 7 cho thấy hai thống đốc do ông Trump bổ nhiệm ủng hộ hạ lãi suất, trong khi năm người khác, bao gồm bà Cook, thiên về giữ nguyên mức hiện tại.
Các đồng minh của ông Trump coi việc cách chức bà Cook như lời cảnh báo gửi đến Chủ tịch Powell. Một số chuyên gia pháp lý thì cho rằng dù gây tranh cãi, hành động của ông Trump vẫn nằm trong khoảng trống pháp luật, và nếu tòa án không can thiệp, thị trường tài chính có thể trở thành lực lượng điều chỉnh.
Bà Cook khẳng định mình sẽ không từ chức và tiếp tục thực hiện vai trò tại Fed. Theo bà, việc bị sa thải chỉ là cái cớ để Tổng thống Trump thực hiện mục tiêu lâu nay: gây sức ép buộc Fed phải hạ lãi suất nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.