Phát triển thị trường ETF: Bài học từ Hàn Quốc, Đài Loan và ETF vàng

Vietstock - Phát triển thị trường ETF: Bài học từ Hàn Quốc, Đài Loan và ETF vàng

Thị trường Việt Nam đang tiến tới đa dạng hóa các loại quỹ mới như quỹ ETF (quỹ hoán đổi danh mục), quỹ đầu tư vào trái phiếu. Đồng thời, cơ quan quản lý đang nghiên cứu về một loại hình quỹ mới là ETF vàng.

Kinh nghiệm phát triển thị trường ETF tại Hàn Quốc và Đài Loan

Tại hội nghị “Ngành quỹ trong tiến trình phát triển TTCK và thu hút dòng vốn đầu tư gián tiếp vào Việt Nam”, diễn ra sáng ngày 17/10, đại diện từ các quỹ ngoại đã tham luận góp ý các kinh nghiệm nhằm thúc đẩy sự phát triển của ngành quỹ và đặc biệt là các ETF.

Ông Huyn Dong Sik - Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Quản lý Quỹ KIM Việt Nam đã trình bày tham luận giới thiệu về thị trường Quỹ Hoán đổi Danh mục (ETF) Hàn Quốc và đưa ra các đề xuất cho Việt Nam, đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đa dạng hóa sản phẩm và kinh nghiệm trong việc phát triển ETF Vàng.

Giới thiệu về thị trường Hàn Quốc, ông Huyn Dong Sik cho biết đây hiện là một trong năm thị trường ETF lớn nhất toàn cầu. Thị trường ETF Hàn Quốc bắt đầu từ năm 2002, với 4 ETF đầu tiên trị giá 250 triệu USD. Từ năm 2010, thị trường mở rộng mạnh với nhiều ETF đầu tư vào cổ phiếu trong nước, bao gồm ETF đòn bẩy, ETF theo ngành, ETF đầu tư vào hàng hóa và ETF đầu tư thị trường quốc tế.

Tới tháng 9/2025, thị trường ETF Hàn Quốc tổng tài sản quản lý (AUM) đạt 180 tỷ USD với hơn 1,000 sản phẩm ETF.

Giá trị giao dịch các sản phẩm ETF chiếm 40% đến 50% giá trị giao dịch trên thị trường. Cơ cấu nhà đầu tư có hơn 50% nhà đầu tư là cá nhân và nước ngoài (khoảng 30% cá nhân và 20% nước ngoài). Sự tham gia từ các tài khoản như trí cá nhân, hưu trí doanh nghiệp và tài khoản ủy thác đầu tư đã thúc đẩy tăng trưởng nhóm nhà đầu tư cá nhân. Bên cạnh đó, chi phí thấp và sự đa dạng của các loại ETF đã thu hút mạnh mẽ dòng vốn từ nhà đầu tư nước ngoài.

Theo kinh nghiệm Hàn Quốc, việc phát triển thị trường ETF được thúc đẩy bởi hai yếu tố chính.

Thứ nhất là thúc đẩy quy trình quản lý. Số lượng sản phẩm tăng trưởng liên tục nhờ sự hỗ trợ từ cơ quan quản lý trong việc tăng tốc độ quy trình xúc tiến phát triển sản phẩm.

Thứ hai là nỗ lực đa dạng hóa sản phẩm. Việc đa dạng hóa và đổi mới các sản phẩm mới là động lực quan trọng khác cho thị trường. Năm 2009, thị trường chỉ có 3 loại hình ETF cơ bản (cổ phiếu trong nước, trái phiếu trong nước, cổ phiếu nước ngoài), nhưng hiện nay đã có hơn 13 đến 14 loại hình được niêm yết.

Tại Hội nghị, ông Albert Kwang-Chin Ting, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Cổ phần Quản lý Quỹ Phú Hưng (PHFM) trình bày tham luận với chủ đề "Việt Nam thời điểm vàng đã đến". Bài trình bày của ông tập trung vào việc áp dụng kinh nghiệm quốc tế, đặc biệt là từ Đài Loan, để phát triển Quỹ Hoán đổi Danh mục (ETF) và ngành quản lý quỹ tại Việt Nam.

Ông Albert Kwang-Chin Ting nhấn mạnh rằng Việt Nam đang ở vị thế rất tốt để thu hút nguồn vốn đang di chuyển từ các nền kinh tế có tốc độ tăng trưởng thấp hơn trong khu vực.

Lãnh đạo của PHFM đã chỉ ra tầm quan trọng của ETF trong việc tăng quy mô vốn hóa của thị trường chứng khoán và nâng cao toàn bộ ngành quản lý quỹ. Trong khoảng 10 năm ngắn ngủi, tổng tài sản quản lý của ETF trên Sở Giao dịch Chứng khoán Đài Loan đã tăng 32 lần, từ 6 tỷ USD năm 2015 lên hơn 200 tỷ USD vào năm 2024.

Sự tăng trưởng này cũng kéo theo sự gia tăng lớn về số lượng nhà đầu tư, tăng 60 lần từ 240,000 năm 2015 lên 14.3 triệu người năm 2024.

Kết quả Đài Loan thu được đến từ những chính sách tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của ETF.

Để tạo điều kiện dễ dàng cho việc xây dựng chỉ số, Sở Giao dịch Chứng khoán Đài Loan đã thành lập một công ty con thuộc sở hữu 100% có tên là TIP (Taiwan Index Plus).

Đồng thời, để phát triển thị trường, Đài Loan đã có nhiều biện pháp mở rộng kênh phân phối.

Theo đó, một lĩnh vực then chốt để thu hút nhà đầu tư cá nhân tham gia vào quỹ là tận dụng các ngân hàng thương mại. Ngân hàng thương mại có độ phủ rộng khắp và mạng lưới mở rộng tốt hơn nhiều so với các công ty chứng khoán hoặc công ty quản lý quỹ. Ở Đài Loan, việc tận dụng luật tín thác cho phép khách hàng ngân hàng thương mại mở tài khoản đầu tư chứng khoán/quỹ và bắt đầu đầu tư ngay trong ngày mở tại chi nhánh.

Đồng thời, thị trường cũng được thúc đẩy thông qua liên kết với ngành bảo hiểm. Ngành bảo hiểm nhân thọ cũng tận dụng chuyên môn của ngành quản lý quỹ để cung cấp các chính sách bảo hiểm phức tạp liên kết trực tiếp với các quỹ và ETF, qua đó chuyển vốn vào lĩnh vực quản lý quỹ.

Thêm vào đó, ETF phát triển mạnh ở cấp độ nhà đầu tư cá nhân là nhờ vào giáo dục, đặc biệt là thông qua việc truyền đạt khái niệm đơn giản về đầu tư một khoản tiền cố định hàng tháng (chương trình đầu tư định kỳ - SIPs). Giáo dục nhà đầu tư đóng đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao hiểu biết tài chính cho người dân, qua đó tăng cường khả năng ra quyết định trong việc quản lý nguồn tiền tiết kiệm kiệm một cách hiệu quả.

Kinh nghiệm phát triển quỹ ETF vàng vật chất

Trao đổi tại Hội nghị, ông Bùi Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, hiện cơ quan quản lý đang sửa đổi Thông tư số 98 về hoạt động quỹ. Sửa đổi sẽ tiến tới đa dạng hóa các loại quỹ mới như quỹ ETF, quỹ đầu tư vào trái phiếu. Đồng thời, làm chặt chẽ, đa dạng hóa các kênh phân phối và minh bạch hơn quá trình phân phối chứng chỉ quỹ trên không gian mạng.

Đồng thời, cơ quan quản lý đang nghiên cứu về một loại hình quỹ mới là ETF vàng. Việc phát triển phái sinh vàng và ETF vàng sẽ giúp giảm nhu cầu nắm giữ vàng vật chất, từ đó giảm nguy cơ ảnh hưởng đến cán cân ngoại tệ.

Đại diện quỹ KIM cũng có phần chia sẻ về kinh nghiệm của công ty mình trong việc phát triển ETF vàng vật chất, đồng thời bày tỏ sự sẵn lòng hợp tác với Việt Nam. KIM hiện đang quản lý quỹ ETF vàng vật chất lớn nhất thị trường Hàn Quốc, với AUM đạt 1.5 tỷ USD.

Mặc dù là người tham gia sau, KIM đã khắc phục nhược điểm của các quỹ ETF vàng khác (chỉ giao dịch hợp đồng tương lai) bằng cách tập trung vào vàng vật chất, mặc dù việc quản lý sản phẩm này khó khăn và phức tạp hơn so với giao dịch hợp đồng tương lai.

Trong phần trao đổi, ông Huyn Dong Sik đã nêu ra các yếu tố hạ tầng cần thiết cho việc triển khai ETF vàng.

Về yêu cầu hạ tầng, cần có một thị trường vàng tập trung để giao dịch vàng vật chất. Đồng thời, cũng cần một bên lưu ký để lưu giữ vàng và cần xác định một bên đảm bảo chất lượng vàng. Tại Hàn Quốc, chất lượng vàng được đảm bảo bởi công ty in tiền thuộc ngân hàng nhà nước, dựa trên sự tin tưởng của công chúng.

Lãnh đạo KIM đề xuất có một thực thể như Cơ quan Lưu ký Chứng khoán Hàn Quốc (KSD) thực hiện việc lưu trữ thông tin trong cùng một nơi để phát hành ETF một cách hiệu quả.

Nói về vấn đề chỉ số tham chiếu, ông cho rằng việc sử dụng chỉ số toàn cầu có thể giải quyết được vấn đề chênh lệch giá (premium) do thị trường nội địa khép kín so với giá quốc tế. Đồng thời, việc theo dõi giá toàn cầu sẽ khiến ETF trở nên rẻ hơn so với vàng trên thị trường nội địa, qua đó khuyến khích nhà đầu tư chuyển từ thị trường vàng nội địa sang ETF.

Chí Kiên