Cuộc đua vốn hóa bước vào giai đoạn sàng lọc

Vietstock - Cuộc đua vốn hóa bước vào giai đoạn sàng lọc

Sau 5 năm biến động, bảng xếp hạng vốn hóa không còn là cuộc chơi của quy mô mà trở thành thước đo về sức bền tài chính, năng lực dẫn dắt dòng tiền và triển vọng tăng trưởng dài hạn.

Trên thị trường chứng khoán, vốn hóa không chỉ là con số đại diện cho quy mô doanh nghiệp mà còn thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng cổ phiếu tới các chỉ số lớn như VN-Index, VN30. Khi cấu trúc vốn hóa thay đổi, đó không đơn thuần là sự xáo trộn vị trí trên bảng xếp hạng mà là dấu hiệu cho thấy dòng tiền lớn đang chuyển hướng, niềm tin thị trường đang dịch chuyển.

Dù ngành ngân hàng vẫn giữ thế thượng phong, bức tranh vốn hóa của thị trường những năm gần đây đã chứng kiến nhiều biến động đáng kể. Những mã mới nổi lên mạnh mẽ, trong khi một số "ông lớn" từng thống trị lại đang dần tụt lại phía sau.

Các trụ cột vững vàng

Giai đoạn 2020-2025 là minh chứng sống động cho sự vận động không ngừng của dòng tiền và kỳ vọng nhà đầu tư. Trong bối cảnh đó, Vietcombank (HM:VCB) giữ chắc "ngôi vương" vốn hóa với vị trí số 1 gần như bất khả xâm phạm. Từ mức hơn 363 ngàn tỷ đồng năm 2020, vốn hóa của VCB vọt lên đỉnh 510 ngàn tỷ đồng vào năm 2024, và đến ngày 17/06/2025 vẫn duy trì vị trí số 1 ở mức 478 ngàn tỷ đồng.

VCB không chỉ là đầu tàu của hệ thống ngân hàng mà còn là biểu tượng của thị trường chứng khoán Việt Nam, nhờ nền tảng kinh doanh vững chắc và tiềm lực tài chính dồi dào. Không ngạc nhiên khi nhà đầu tư luôn xem VCB là mã "phòng thủ" và "blue-chip" hàng đầu, chiếm tỷ trọng lớn trong các quỹ ETF cũng như danh mục đầu tư dài hạn.

BIDV (HM:BID) và VietinBank (CTG (HM:CTG)) cũng thể hiện vai trò trụ cột quốc doanh. BID từng vươn lên vị trí thứ 2 vào năm 2023 với vốn hóa gần 247.4 ngàn tỷ đồng và sau 1 năm điều chỉnh nhẹ, đã trở lại top 4 với vốn hóa 252 ngàn tỷ đồng. CTG liên tục cải thiện thứ hạng - đứng thứ 7 vào tháng 6/2025 với 217 ngàn tỷ đồng, dù từng có "cú xảy chân" xuống hạng 12 vào năm 2021.

Với nền tảng mạng lưới rộng lớn, hưởng lợi từ chính sách tiền tệ và kỳ vọng từ nhà đầu tư dài hạn, bộ ba VCB - BID - CTG vẫn là biểu tượng ổn định giữa một thị trường đầy biến động.

Trong khi đó, Techcombank (HM:TCB) là biểu tượng cho sự trỗi dậy mạnh mẽ của khối ngân hàng tư nhân. Từ vị trí 12 năm 2020, TCB đã leo lên hạng 5 vào giữa năm 2025, với vốn hóa gần 229 ngàn tỷ đồng. Cùng thời điểm, các ngân hàng như VPBank (HM:VPB) hạng 14, MBBank (MBB (HM:MBB)) hạng 13, hay LPBank (LPB (HM:LPB)) lần đầu lọt vào top 20 vốn hóa ở vị trí 19 - cũng cho thấy khả năng thu hút vốn của các ngân hàng tư nhân trong bối cảnh thị trường đang tìm kiếm những động lực mới.

Cuộc đua đầy thử thách

Sau giai đoạn bùng nổ 2020-2021, nhóm bất động sản dân dụng trên sàn HOSE đối mặt với xu hướng giảm vốn hóa. Novaland (HM:NVL) từng nằm trong top 10 vốn hóa đã hoàn toàn biến mất khỏi top 20 từ năm 2022.

Ngay cả những tên tuổi lớn nhất như Vingroup (HM:VIC), từng thống trị vị trí số 1 trong năm 2020-2021 với vốn hóa đều trên 367 ngàn tỷ đồng, đã lao dốc xuống hạng 12 vào năm 2024 - còn hơn 155 ngàn tỷ đồng. Vinhomes (HM:VHM) cũng không tránh khỏi đà giảm - từ top 3 giai đoạn 2020-2021 tụt xuống hạng 10 vào năm 2024 với hơn 164 ngàn tỷ đồng.

Sự thoái trào sau năm 2021 của nhóm bất động sản là sự kết hợp của nhiều yếu tố như thắt chặt tín dụng, siết pháp lý, dòng tiền rút lui, cùng với áp lực từ thị trường trái phiếu và suy giảm tâm lý đầu tư. Lo ngại về bong bóng bất động sản cùng nguy cơ suy thoái kinh tế càng khiến kỳ vọng vào nhóm này suy giảm, kéo theo sự "rớt hạng" của nhiều mã lớn.

Tuy nhiên, bức tranh năm 2025 lại chứng kiến đợt phục hồi ngoạn mục của nhóm họ Vingroup. VIC, sau giai đoạn thử thách, bất ngờ vươn lên vị trí thứ 2 vốn hóa với hơn 340 ngàn tỷ đồng vào ngày 17/6/2025. VHM cũng không kém cạnh, vốn hóa hồi phục mạnh mẽ lên 286 ngàn tỷ đồng, trở lại top 3 vào cùng thời điểm.

Một cú "lội ngược dòng" không chỉ về giá cổ phiếu (VIC tăng 144%, VHM tăng 96% trong 2 tháng 4-5/2025) mà còn về niềm tin thị trường. Sự phục hồi của nhóm Vingroup còn được tiếp thêm sức mạnh từ sự kiện VinSpeed đề xuất dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam trị giá 67 tỷ USD, trong khi Vinpearl (VPL) - mới niêm yết từ tháng 5/2025 ngay lúc thị trường vẫn còn dư chấn vì thuế quan - lập tức vươn lên vị trí 11 vốn hóa, vượt qua cả Vinamilk (HM:VNM), Masan (HM:MSN) hay MWG (HM:MWG).

Vinamilk (VNM) - tượng đài ngành tiêu dùng - từ vị trí thứ 4 năm 2020, giờ đã tụt xuống hạng 16 với vốn hóa gần 117.5 ngàn tỷ đồng. Sự bão hòa của ngành sữa, cạnh tranh khốc liệt và thiếu động lực tăng trưởng mới khiến dòng tiền rời bỏ VNM để tìm kiếm những cổ phiếu có câu chuyện hấp dẫn hơn.

PV Gas (HM:GAS) và Hòa Phát (HM:HPG) vẫn hiện diện trong top 10-12 vốn hóa, nhưng liên tục biến động theo chu kỳ hàng hóa, giá thép, khí đốt và triển vọng kinh tế toàn cầu. Cả 2 mã này đều mang tính chu kỳ cao, khó tạo ra "câu chuyện dài hạn" trong mắt nhà đầu tư trung - dài hạn.

Trong khi đó, FPT (HM:FPT) - đại diện cho ngành công nghệ, từng vươn lên top 4 vốn hóa vào năm 2024 với hơn 224 ngàn tỷ đồng nhờ xu hướng chuyển đổi số toàn cầu, lại đang đối mặt với "làn sóng ngờ vực". Giá cổ phiếu FPT đã giảm 21% chỉ trong nửa đầu năm 2025, vốn hóa rơi về vị trí thứ 9 (gần 176 ngàn tỷ đồng). Nhà đầu tư ngoại rút mạnh, với hơn 8.4 ngàn tỷ đồng bị bán ròng tính từ đầu năm. Trong bối cảnh hoài nghi về khả năng tạo lợi nhuận từ AI trên toàn cầu, cổ phiếu công nghệ Việt cũng không tránh khỏi sóng gió.

Sự xuất hiện của một số "tân binh" như Vinpearl (VPL) ở hạng 11 và LPB ở hạng 19 vốn hóa vào ngày 17/6/2025 càng làm rõ sự đa dạng hóa của thị trường. Nhiều mã từng quen mặt như SAB (HM:SAB), NVL, THD, BCM (HM:BCM), SSB, VRE (HM:VRE), PLX (HM:PLX), VJC (HM:VJC), HDB (HM:HDB) đã rời khỏi top 20, minh chứng cho cuộc cạnh tranh khốc liệt và sự thay đổi không ngừng.

Tựu trung, trong bức tranh vốn hóa thị trường năm 2025, những thay đổi về thứ hạng không đơn thuần là sự lên xuống của các con số, mà là cuộc đua khốc liệt về niêm tin, triển vọng tăng trưởng và tầm nhìn chiến lược của giới đầu tư. Việc nhóm ngân hàng tiếp tục giữ vai trò then chốt, bất động sản từng bước phục hồi, công nghệ chững lại sau giai đoạn tăng tốc, và hàng loạt "tân binh" tạo đột phá về vốn hóa... tất cả cùng vẽ nên một thị trường đang bước vào giai đoạn phân hóa sâu sắc và cạnh tranh khốc liệt hơn bao giờ hết.

Thế Mạnh